Waarom een moedervlek huidkanker wordt

Een moedervlek is een opeenhoping van melanocyten, de pigmentproducerende cellen in de huid die ons beschermen tegen de schadelijke invloed van ultraviolette straling. Hoewel moedervlekken een kenmerkende mutatie hebben aan BRAF, een zogenaamd oncogen dat cellen kan aanzetten tot vermenigvuldiging, blijven de meeste pigmentvlekken in een niet-groeiende slaapstand. In 2005 werd ontdekt dat tumorsuppressoreiwittten daarvoor zorgen.

Waarom bepaalde moedervlekken zich na verloop van tijd toch tot een melanoom - een agressieve vorm van huidkanker - ontwikkelen, was lange tijd onduidelijk. Vermoed werd dat er sprake moest zijn van een defect in een van de tumorsuppressoreiwitten. Om die hypothese te testen, bestudeerden onderzoekers melanomen die omgeven waren door groepjes moedervlekcellen.

Ze ontdekten dat zowel de goedaardige moedervlekcellen als de kwaadaardige melanoomcellen eenzelfde BRAF-mutatie hadden. Verder stelden ze vast dat het tumorsuppressorgen PTEN, dat vaak gemuteerd is in melanomen, actief was in de moedervlekcellen maar niet meer in de melanomen. De onderzoekers kweekten de moedervlekcellen en zagen dat na een verlies van PTEN de cellen niet in slaapstand gingen, maar bleven doorgroeien.

Volgens prof. Daniel Peeper, die samen met prof. Wolter Mooi het onderzoek leidde, betekent dit dat een moedervlek ontstaat door een mutatie van het BRAF-gen, dat het tumorsuppressoreiwit PTEN ervoor zorgt dat de cellen in slaapstand gaan, en dat een tweede mutatie in PTEN dat mechanisme onklaar maakt, waardoor de moedervlekcellen zich weer gaan delen en een melanoom ontstaat. In het lab konden de onderzoekers de cellen weer in slaapstand brengen met specifieke remmers. (ev)