Minstens zeventig procent van de bevolking moet gevaccineerd raken tegen covid-19. Een verplichting lijkt misschien de kortste weg daar naartoe, maar is momenteel niet aan de orde. Hoe komt dat?
Waar komt dit nieuws vandaan?
Om uit de coronapandemie te geraken, is alle hoop gevestigd op de beloftevolle coronavaccins en zou minstens 70% van de bevolking gevaccineerd moeten worden. Om dat doel te bereiken moeten we de vaccinatietwijfel bestrijden, want nogal wat mensen stellen zich vragen over de veiligheid van vaccins. Toch kiest België ervoor om de coronavaccinatie niet te verplichten. De redenen daarvoor leggen we uit aan de hand van de opmars van mazelen. Die stond in de schijnwerpers voor de coronapandemie uitbrak.
Opmars van mazelen
De mazelen verspreiden zich als een lopend vuurtje doorheen Europa. In 2018 waren er zo’n 80.000 gevallen in 53 landen en in april 2019 stond de teller al op 40.000. België behoort tot de landen met het hoogste vaccinatiepercentage (> 95%), maar door te reizen steekt de infectie ook in België de kop op. De impact wordt onderschat: een op drie mazelenpatiënten belandt in het ziekenhuis met ernstige koorts of een longontsteking, en een op 1.000 overlijdt.
Verplichte vaccinatie
In diverse westerse landen werd de mazelenvaccinatie verplicht om de epidemie te stoppen. Er zijn drie triggers om over te gaan tot een wettelijke verplichting:
- falende vaccinatiecampagnes die ouders moeten motiveren hun kinderen te laten inenten;
- toegenomen bezorgdheid over de volksgezondheid bij een opstoot van mazelen;
- de ervaring dat verplichte vaccinatie kan leiden tot het (bijna) uitroeien van infecties, zoals bij polio.
De landen (Frankrijk, Italië, Duitsland) die zijn overgeschakeld op verplichte mazelenvaccinatie, voerden het in als tijdelijke maatregel om de dekkingsgraad te verhogen, als strohalm in de oprukkende mazelenepidemie. De verplichting werpt haar vruchten af, want in beide landen is de immuniteit bij zuigelingen gestegen. Al werden er naast de verplichting ook andere maatregelen getroffen, zoals een website van de overheid en communicatie-inspanningen.
Toch ligt vaccinatie verplichten niet voor de hand en kan het voor extra problemen zorgen, stellen onderzoekers in een review (1).
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
Verplichte vaccinatie onder verschillende voorwaarden
De verschillende landen die een verplichte vaccinatie tegen mazelen hebben ingevoerd, deden dit elk op een andere manier:
- In Frankrijk is de vaccinatie verplicht, maar wordt niet-vaccineren niet vervolgd.
- Canada verplicht vaccinatie, maar wie bezwaren uit, kan ervan afzien zonder bestraffing.
- Australië straft wel, door niet-gevaccineerde kinderen te weigeren op school.
- In de VS worden financiële straffen en sociale restricties gekoppeld aan niet-vaccineren.
Bezwaren tegen verplichte vaccinatie
Het is dus niet duidelijk hoe zo’n verplichting moet worden ingevoerd. Verder zijn er ethische bezwaren.
- Geen enkel vaccin is 100% veilig. Zelfs al zijn ernstige nevenwerkingen extreem zeldzaam, moet een overheid die een vaccinatie verplicht daarvoor een vangnet voorzien.
- Ook de medische aanwijzingen moeten duidelijk zijn: niet iedereen kan zomaar gevaccineerd worden.
- Een ander probleem zijn kwetsbare groepen, bijvoorbeeld migranten, die minder makkelijk toegang vinden tot vaccinatieprogramma’s. Als hun niet-gevaccineerde kinderen worden uitgesloten uit de kinderopvang of op school, worden de problemen nog groter.
- Ten slotte zijn er aanwijzingen dat verplichte vaccinatie sluimerende twijfels over vaccinatie of anti-vaccinatiegevoelens kan aanwakkeren.
- Mensen kunnen ook de indruk krijgen dat verplichte vaccins belangrijker zijn dan niet-verplichte, waardoor ze misschien slordiger gaan omspringen met die laatste.
Voordelen van verplichte vaccinatie
Dat neemt niet weg dat verplicht vaccineren ook voordelen inhoudt: de overheid geeft in dat geval een duidelijk pro-vaccinatie-signaal. Op dit moment zijn er nog geen onderzoeksresultaten beschikbaar over de mogelijke impact van verplichte vaccinatie op lange termijn.
Conclusie
Over verplichte vaccinatie moet zeer goed nagedacht worden, omdat de gevolgen moeilijk in te schatten zijn. Er zijn voor- en nadelen aan verbonden. Omwille van eventuele moeilijk voorspelbare nadelen, geniet vaccinatie aanmoedigen de voorkeur boven opleggen. Daarom verkiest ons land om de coronavaccinatie niet te verplichten.
