Houd veranderingen in het uiterlijk en in de textuur van je nagels in de gaten - ze kunnen belangrijke aanwijzingen geven over je gezondheid.
Beeld: Koilonychia is een aandoening waarbij je nagel hol is.
Als student geneeskunde waren nagels een onderdeel van mijn anatomiecursus waar ik echt moeite mee had. In het begin vond ik het lastig om het uitzicht van pijnlijke verwondingen aan nagels te verdragen. Mijn kleinzerigheid kwam wellicht doordat ik ooit iemand snel een pleister van zijn gestoten grote teen zag verwijderen en hij daarbij zijn hele teennagel losrukte. Auw! Ik ben daar nu van hersteld en dat is goed, want nagels kunnen artsen veel vertellen over de gezondheid van een patiënt.
Teen- en vingernagels zijn een verlengstuk van je huid, net als haar. Ze worden gevormd uit keratine, een taai materiaal dat in de richting van je vingertop uitgroeit tot een harde plaat. De nagelriem (de huidstrook die de overgang tussen je huid en je nagel bedekt) biedt extra bescherming tegen verwondingen en infecties.
Houd veranderingen in het uiterlijk en in de textuur van je nagels in de gaten - ze kunnen belangrijke aanwijzingen geven over je gezondheid. Enkele belangrijke zaken om op te letten.
Lepelvormige nagels
Je teen- en vingernagels moeten een lichte bolle kromming hebben zonder indeukingen. Koilonychia is een aandoening waarbij je nagel hol is - in sommige gevallen vormt zich centraal een putje dat diep genoeg om er een druppel vloeistof in op te vangen. Ze lijken op een lepel, vandaar de term ‘lepelnagels’. Nagels die op deze manier zijn aangetast, zien er meestal ook dunner uit en kunnen brozer worden.
Koilonychia kan wijzen op bloedarmoede, wat betekent dat er niet genoeg rode bloedcellen in je bloedsomloop zitten om zuurstof naar je lichaamsweefsels te vervoeren. Dit wordt in verband gebracht met een ijzertekort. Een laag ijzergehalte kan bijvoorbeeld veroorzaakt worden door slechte voeding, coeliakie (glutenintolerantie) of kanker in het maagdarmkanaal.
Monteurs en kappers kunnen een hoger risico lopen op het ontwikkelen van koilonychia vanwege hun werk met op petroleum gebaseerde oplosmiddelen in motoroliën en permanentmiddelen. Maar er zijn veel mogelijke onderliggende oorzaken van lepelvormige nagels, dus het is de moeite waard om je arts te raadplegen als je deze aandoening gedurende een langere periode hebt.
Verkleurde nagels
Normaal gesproken hebben nagelbedden (de huid onder je nagel) een goed doorbloede roze kleur. Verkleuring van je nagelbed of hele nagel kan het gevolg zijn van een ziekte of infectie. Gele nagels kunnen bijvoorbeeld wijzen op een schimmelinfectie of veranderingen door een huidaandoening zoals psoriasis.
Leukonychia is de technische term voor de witte verkleuring van je nagels, die verschillende vormen kan aannemen.
In sommige gevallen kunnen witte vlekken op je nagels duiden op een vergiftiging met zware metalen zoals lood of arsenicum - beide nog steeds een probleem in veel landen wereldwijd vanwege de vervuiling van het watersysteem.
Als de witte vlekken zich over je hele nagel uitstrekken en er meerdere nagels bij betrokken zijn, is het waarschijnlijker dat het probleem een tekort aan eiwitten in de bloedsomloop is. Dit kan wijzen op een lever- of nierziekte.
Kleine witte vlekken op je nagel duiden waarschijnlijk op een vorm van traumatische schade - van stoten of iets zwaars op je teen laten vallen tot het dichtslaan van een deur op je vinger. Zelfs nagelbijten en een overenthousiaste manicure kunnen leiden tot schade aan je nagel.
En als je ooit je teen hebt gestoten of met je vinger gekneld hebt gezeten, heb je misschien ook wel eens een donkerpaarse, blauwe of rode verkleuring van je nagel gezien. Dit is een subunguaal hematoom - een verzameling bloed tussen je nagel en nagelbed na een trauma. Dit geneest meestal vanzelf na verloop van tijd, maar kan ook leiden tot infecties of het loslaten van je nagel van je nagelbed.
Nageltests in noodgevallen
Tijdens een medisch noodgeval worden de nagels van een patiënt vaak door artsen gecontroleerd op de zuurstofverzadiging in het bloed. Dit wordt gemeten met een pulsoximeter, die aan een vinger wordt bevestigd en licht door de vingertop schijnt en vervolgens de hoeveelheid bloed meet die er doorheen stroomt. Dit geeft aan hoeveel zuurstof er in je bloedsomloop komt en dus hoe effectief je hart en longen werken.
Een andere indicatie van hoe goed je bloedsomloop werkt is de capillaire refill tijd (CRT) test, waarbij een arts vijf seconden op een nagel of vingertop drukt om de huid eronder weer kleur te laten krijgen. Nadat ze stoppen met drukken, moet je huid binnen twee seconden zijn oude kleur terugkrijgen. Als het langer duurt, kun je uitgedroogd zijn, het koud hebben of een slechte perifere perfusie hebben - waarbij het hart niet hard genoeg pompt of iets het moeilijker maakt om voldoende bloed naar de verste delen van je lichaam te krijgen, mogelijk als gevolg van een shock.
Nagels kunnen ook worden ingedrukt om een suffe of bewusteloze patiënt te controleren. Deze test maakt deel uit van de Glasgow Coma Scale, die het reactievermogen en de mate van bewustzijnsverlies bij patiënten meet.
Wat moet je doen als je iets ongewoons opmerkt?
Er zijn nog veel meer voorbeelden van nagelproblemen, waaronder afbrokkelende nagels, putjes of streepjes in je nagels, gezwollen nagels, en nagels met rode vlekken eronder. En de lijst met mogelijke diagnoses is uitgebreid, van mild tot ernstig.
Als je je zorgen maakt over een nagelverkleuring of een verandering in de vorm van je nagels, laat dat dan controleren door je huisarts. Dit geldt ook voor ernstige verwondingen aan de nagels - vooral als je uiteindelijk de nagel eraf trekt. Als je de huid onder je nagel beschadigt, is het belangrijk om die goed te verzorgen om complicaties zoals een infectie te voorkomen en om andere schade, zoals een gebroken bot, uit te sluiten.
En een laatste waarschuwing: kunstnagels of gelakte nagels kunnen zichtbare veranderingen verbergen. Pas dus op dat je je nagels niet verstopt en let op wat ze je kunnen vertellen over je gezondheid.
