We zijn wespen doorgaans liever kwijt dan rijk - zeker als ze dreigend rond je oren hangen te zoemen - maar misschien moeten we onze mening toch dringend herzien. Een team van Braziliaanse en Amerikaanse wetenschappers ontwikkelde immers een nieuw soort antibioticum uit het gif van, jawel, een wesp!
Foto: Thomas Millot
Miljoenen mensen hebben hun leven te danken aan een schimmel, die in 1928 de basis legde voor de ontdekking van penicilline. Anno 2020 is het de beurt aan een Koreaanse wesp met een gele jas om ons te helpen in de strijd tegen ziekteverwekkende bacteriën.
Het gif van diverse geleedpotigen, waaronder bijvoorbeeld insecten, bevat tal van eiwitten met zeer uiteenlopende kenmerken. Door te sleutelen aan een van de eiwitten uit het gif van de Korean yellow-jacket wasp slaagden onderzoeker Osmar Silva en zijn collega’s erin om een nieuwe stof te maken die bacteriën doodt, maar niet giftig is. De nieuwe synthetische variant heet mast-MO.
De bacteriedodende werking van mast-MO steunt op de verstoring van het buitenste celmembraan (= het omhulsel) van de bacterie. Afhankelijk van de dosis leidt dit tot het afsterven van de potentiële ziekteverwekker. Bovendien zorgt die verstoring er ook voor dat andere antibiotica makkelijker kunnen doordringen tot binnenin de bacterie, wat gunstig is voor de werking van antibiotica die de stofwisseling van bacteriën verstoren. Als kers op de taart geeft mast-MO het immuunsysteem ook nog een extra boost door ontstekingsremmend te werken en meer afweercellen (leukocyten) aan te trekken naar de plaats van infectie. Hierdoor worden de bacteriën des te sneller verwijderd.
Hoewel mast-MO vervaardigd werd op basis van een stof die giftig is voor mens en dier, is mast-MO dat zelf niet. Door bijkomende wijzigingen in de structuur van het gif, werd het schadelijk effect op zoogdiercellen zo goed als volledig uitgeschakeld. De veilige werking van het nieuwe antibioticum werd reeds met succes uitgetest op muizen en menselijke cellen in het laboratorium, waardoor we het wespenantibioticum in de toekomst misschien ook zelf kunnen gebruiken.
Dus, voor wie een Koreaanse wesp met gele jas ontmoet: niet meppen! Want wie weet waar dat beestje nog zoal toe in staat is…
