Hoe speel je een spel met je vrienden of geef je aan welke ijssmaak je wil, als je niet kan praten? Oogbesturingssystemen bieden alternatieve communicatiemogelijkheden voor mensen met een ernstige fysieke beperking.
Onze maatschappij is ontwikkeld voor mensen zonder een beperking. Voor kinderen en volwassenen die kunnen wandelen, de trap nemen, een deurklink naar beneden duwen en praten. Allen cruciale stappen die nodig zijn om – ik zeg maar iets – een ijsje te bestellen. Vanaf het moment dat één van deze dingen niet lukken, ben je een persoon “met een beperking”.
Laat ons even een denkoefening doen. Als ik in een rolstoel zit omdat ik mijn heup gebroken heb, kan ik geen ijsje bestellen omdat ik de trap naar de ijsjeszaak niet omhoog kan. Ben ik dan een persoon met een beperking, of wordt de beperking mij opgelegd omdat het gebouw in kwestie enkel via trappen toegankelijk is? Misschien moeten we dan spreken van een gebouw – en bij uitbreiding – een maatschappij met een beperking?
Mindshift
Dat laatste is wat we in moeilijke, Engelse woorden “The Social Model of Disability” noemen. Dit idee impliceert dat mensen in hun mogelijkheden beperkt worden door een maatschappij die weinig toegankelijk is voor individuen die afwijken van de norm. Wij zullen misschien wel eens vloeken als de lift in het treinstation defect is, maar voor mensen die geen trappen kunnen lopen betekent dit geen toegang tot het platform om die ene specifieke trein te halen die ze 24u op voorhand hebben moeten reserveren. Volwaardige integriteit in de maatschappij is voor ieder individu een basisrecht, ook als dit individu niet kan wandelen of praten.
Zuurstof, van levensbelang
Hoe komt het dat sommige mensen niet kunnen wandelen of praten, vraagt u? De oorzaken kunnen divers zijn, maar één van de voornaamste is het gevolg van een aangeboren hersenletsel. Door complicaties tijdens de geboorte is tijdelijk geen zuurstof beschikbaar waardoor de hersenen te weinig ‘voeding’ krijgen, op een cruciaal moment in de ontwikkeling. Dit zuurstoftekort heeft een negatief effect op de werking van deze hersenregio, waarbij de ernst van het hersenletsel afhankelijk is van hoe lang er een zuurstoftekort is geweest.
Omdat onze hersenen onze spieren aansturen, heeft een hersenletsel zware gevolgen voor de werking van onze spieren. Bij sommige mensen zijn er zoveel onvrijwillige spiercontracties aanwezig dat wandelen onmogelijk wordt. Bij andere personen zijn ook de spieren van het gezicht en de stembanden slachtoffer, wat praten onmogelijk maakt.
The ‘Social Model of Disability’ impliceert dat mensen in hun mogelijkheden beperkt worden door een maatschappij die weinig toegankelijk is voor individuen die afwijken van de norm
Technology to the rescue
Veel van deze mensen hebben een normale intellectuele capaciteit, en zitten dus als het ware met een gezonde geest gevangen in een lichaam dat niet werkt. Iedereen weet dat er rolstoelen zijn voor als je niet kan wandelen, maar hoe druk je jezelf uit als je geen woorden kan produceren? Oogbesturingssystemen bieden hiervoor een oplossing. Dankzij innovatieve methoden en een zeer productieve kruisbestuiving tussen de gezondheids- en de technologische sector zijn deze systemen relatief toegankelijk voor mensen die moeilijk of niet met hun stem kunnen communiceren. Vanuit een breder perspectief biedt zo’n oogbesturingssysteem onafhankelijkheid voor mensen die vaak heel hun leven afhankelijk zijn geweest van ouders of familie om hun wensen te benoemen.
De wetenschap achter de magie
Een oogbesturingsssysteem bestaat uit een computerscherm in combinatie met een ‘eye-tracker’. Dit is een dun balkje dat boven of onder het computerscherm gemonteerd wordt en in staat is om zowel oogfixaties (fixeren van de blik op een specifiek punt) als oogsaccades (van één punt naar een ander punt bewegen) te registreren. Dit gebeurt via infra-rood licht dat door de eye-tracker wordt uitgezonden, gereflecteerd wordt door de ogen en vervolgens weer naar de eye-tracker gestuurd wordt. Op die manier kan de gebruiker zowel items selecteren met een “muisklik” (door middel van oogfixatie) als bewegen over het scherm (via oogsaccades).
Een oogbesturingssysteem is zeer gebruiksvriendelijk en vereist weining oefening indien het individu in kwestie goed kan zien. Door een vernuftige combinatie van thema’s, woorden en indien nodig een volledig toetsenbord op het scherm, kunnen via oogcontrole de gewenste letters of woorden geselecteerd worden. Deze kunnen vervolgens gebruikt worden om bijvoorbeeld een email op te stellen, of hardop worden uitgesproken indien nodig. Deze technologie is van cruciaal belang in de ontwikkeling van kinderen, zodat ook zij kunnen leren lezen, rekenen en mopjes maken met hun vrienden.
Onbekend, onbemind
Ondanks het feit dat intelligente mensen met een fysieke beperking evenveel potentieel hebben als mensen zonder een beperking, worden hun capaciteiten vaak niet erkend. De uitdaging hier ligt in het vinden van een betekenisvolle, intellectuele invulling die kan uitgevoerd worden door middel van oogbesturing. Zoals – ik haal enkele voorbeelden aan van jongeren waar ik mee gewerkt heb – het schrijven van een boek, of videospelletjes programmeren. Eindeloos potentieel dus, als we in staat zjin om verder te kijken dan de fysieke beperking. Om die mijlpaal te vieren kunnen we dan alvast een ijsje halen.
