Lang was de ziekenhuisbacterie bestand tegen antibiotica. Door de bacteriële communicatie te verstoren, konden onderzoekers de resistentie ongedaan maken.
Door het chronisch misbruik en overgebruik van antibiotica worden steeds meer bacteriën resistent. Wetenschappers voorspellen dat als de medische wereld nu niet ingrijpt superbacteriën tegen 2050 jaarlijks 10 miljoen levens eisen. In de laatste decennia maakten er geen nieuwe klassen van antibiotica hun intrede.
Bacteriën communiceren met elkaar via chemische signalen. Dat stelt hen in staat om te ‘voelen’ of er veel of weinig soortgenoten in de buurt zijn. In groep kunnen ze het effect van antibiotica omzeilen, toxines produceren en zelfs samenhokken in een beschermende smurrie.
Verstoring van de bacteriële communicatie met als gevolg het gevoeliger maken van de bacterie, biedt nieuwe mogelijkheden bij zowel de preventie als bestrijding van infecties.
Samen met collega’s ontwikkelde ik moleculen om de ziekenhuisbacterie MRSA (voluit methicilline‑resistente Staphylococcus aureus) opnieuw gevoelig te maken voor antibiotica. Tot voor kort was deze superbacterie nog resistent tegen de meeste antibiotica. Ze veroorzaakt voornamelijk wondinfecties. In het lichaam van verzwakte patiënten kan ze zelfs de dood veroorzaken.
Voor onze moleculen baseerden we ons op een natuurstof afkomstig uit de Amerikaanse toverhazelaar. Die natuurlijke stof verhindert de correcte werking van het TraP-eiwit, een cruciale component van het communicatiesysteem. Nadeel is wel dat de natuurstof slechts bescheiden communicatieverstorende eigenschappen vertoont. Bovendien zou de stof wellicht snel uit elkaar vallen in het menselijk lichaam. Via chemische synthese konden we sterkere en robuustere analogen van de natuurstof bouwen.
Bij verzwakte patiënten kan de ziekenhuisbacterie MRSA leiden tot de dood
De combinatie van de nieuwe moleculen met antibiotica zorgt ervoor dat de ziekenhuisbacterie niet meer kan converseren, waardoor ze haar normale verdedigingsstrategieën niet kan toepassen. Zo wordt ze opnieuw gevoelig voor het effect van antibiotica.
De methode werkte. In een artikel, gepubliceerd in het vakblad Angewandte Chemie, konden we aantonen dat onze moleculen verschillende klassen van antibiotica effectiever maken in de lichamen van geïnfecteerde muizen. De bevindingen kunnen een waardevol alternatief betekenen in de strijd tegen de ziekenhuisbacterie.
Voor zijn onderzoek naar de ziekenhuisbacterie is Arno Vermote (Farmaceutische Wetenschappen, UGent) genomineerd voor de Vlaamse PhD Cup 2017.
