Zo herkennen eicel en zaadcel elkaar

Britse wetenschappers identificeren de receptor waarmee eicel en zaadcel elkaar herkennen.

Hoe herkennen eicel en zaadcel elkaar in een voor hen gigantisch grote omgeving? Het blijft ontzettend fascinerend. Het is al langer bekend dat beide cellen daarvoor over een receptoreiwit moesten beschikken. Een soort van antenne waarmee beide cellen elkaar aantrekken, de hand schudden en vervolgens met elkaar tot een bevruchte cel versmelten. In 2005 ontdekten Japanse wetenschappers die receptor op een zaadcel. Ze noemden het Izumo1, naar een Japans huwelijksritueel. Deze week beschrijven Britse onderzoekers in Nature de ‘vrouwelijke’ tegenhanger van Izumo1. Ook dat receptoreiwit kreeg een eerder romantische naam: Juno, naar de Romeinse godin van de vruchtbaarheid en het huwelijk.

Vrouwelijke labmuizen die zo werden gekweekt dat ze eicellen zonder het Juno-receptoreiwit aanmaakten, bleken onvruchtbaar omdat een eicel zonder de receptor niet kan samensmelten met een zaadcel. De onderzoekers vermoeden dat Juno ook een rol speelt bij het blokkeren van het eicelmembraan meteen na de bevruchting, waardoor andere zaadcellen de eicel niet meer kunnen binnendringen. Ze stelden vast dat Juno zich meteen na het contact met één zaadcel begint los te maken van de eicel, en na dertig minuten onzichtbaar is op het eicelmembraan. Daarna is de eicel een voor andere zaadcellen onneembaar fort geworden.

Deze nieuwe bevindingen tonen aan dat de interactie tussen Juno op de eicel en Izumo1 op de zaadcel noodzakelijk is voor de bevruchting. Als de essentiële interactie tussen beide receptoren ook bij andere zoogdieren wordt aangetoond, kan dat op termijn leiden tot de ontwikkeling van nieuwe contraceptiemiddelen of vruchtbaarheidsbehandelingen. (kv)