Hoeveel antibiotica zit er in het water van stromen en rivieren? Alarmerend veel, wijst de eerste wereldwijde studie uit.
Onder leiding van een team van de University of York peilden 92 onderzoekers voor het eerst wereldwijd en op een uniforme manier naar restanten van 14 courant gebruikte types antibiotica in stromen en rivieren in 72 landen. Die restanten komen daar grosso modo op twee manieren in terecht: via de stoelgang van met antibiotica behandelde mensen en dieren, en via het afvalwater van de producenten.
De naakte cijfers:
* In 65% van de in totaal 711 onderzochte stalen werden restanten van antibiotica aangetroffen. Bij 111 stalen meer dan de veiligheidsnorm, in het ergste geval (Bangladesh) meer dan 300 keer. Belangrijke voetnoot: de gehanteerde norm is vastgelegd door de AMR Industry Alliance, nota bene een samenwerkingsverband van farmaceutische bedrijven en belangengroepen.
* Afrika is er het ergst aan toe op continentaal niveau, met 35% van de geteste stromen en rivieren die boven de veiligheidsnorm zitten, gevolgd door Azië (23%) . Europa komt er op Oceanië (6%) na het minst slecht vanaf (8%).
* De hoogste concentraties werden, naast Bangladesh, gemeten in Kenia, Ghana, Pakistan en Nigeria.
* In Europa is de Donau het zwaarst besmet, maar ook de doorgaans als bijzonder schoon beschouwde Thames zit drie keer boven de norm. Of er ook tests gebeurd zijn in België en/of Nederland was bij de verschijning van dit stuk niet bekend.
‘Behoorlijk angstaanjagend en deprimerend’, zegt prof. Alistair Boxall in The Times, een van de onderzoeksleiders van de studie waarvan de krachtlijnen voorgesteld zijn op het jaarcongres van de Society of Environmental Toxicology and Chemistry (SETAC). ‘Door de concentratie van antibiotica almaar op te drijven, zijn we waarschijnlijk zelf omstandigheden aan het creëren waarin bacteriën vrijuit kunnen leren hoe ze zichzelf resistent kunnen maken.’
Ondanks de altijd scherpe concurrentiestrijd tussen universiteiten, erkennen ook wetenschappers die niet bij de studie betrokken waren haar belang en het gevaar. Ze waarschuwen o.m. voor overdreven optimisme over de relatief goede cijfers in Europa. Prof. William Gaze (University of Exeter), specialist microbiële ecologie, in The Guardian: ‘Zelfs dergelijke lage concentraties verhogen het risico dat pathogenen resistenter worden.’
En dat is allesbehalve goed nieuws, in het verlengde van de waarschuwing die vorige maand nog vanuit de Verenigde Naties is uitgestuurd: tegen 2050 zou het aantal doden als gevolg van bacteriën die resistent geworden zijn tegen antibiotica kunnen oplopen tot 10 miljoen per jaar.
