Iedereen die in de stad Antwerpen woont, kan zich inschrijven om tijdens de maand mei twee sensoren aan het slaapkamerraam te hangen die luchtvervuiling meten. Dat moet een kaart van de luchtkwaliteit opleveren met gegevens van duizend goed geselecteerde straten.
Iedereen die in de stad Antwerpen woont, kan zich inschrijven om tijdens de maand mei twee sensoren aan het slaapkamerraam te hangen die luchtvervuiling meten. Dat moet een kaart van de luchtkwaliteit opleveren met gegevens van duizend goed geselecteerde straten.
De studie is een initiatief van Ringland, de burgerbeweging die strijdt voor de overkapping van de Antwerpse ring. Ze wordt wetenschappelijk begeleid door Filip Meysman, specialist milieuchemie aan de Vrije Universiteit Brussel, en Roeland Samson, ‘fijnstofprof’ aan de Universiteit Antwerpen.
‘De stikstofdioxide uit uitlaatgassen zorgt voor een chemische reactie in die sensoren – buisjes eigenlijk’, zegt Samson. ‘Door de buisjes na die maand in het lab te analyseren kan je de gemiddelde concentratie aan luchtvervuiling achterhalen.’ Wie meedoet, ziet dus hoe vervuild de lucht is die de slaapkamer binnenkomt als hij met het raam open slaapt. ‘Het zou best kunnen dat we na de studie moeten concluderen dat je beter met het raam dicht slaapt. De kamer verluchten doe je dan beter niet aan de straatkant.’
Wie meedoet, ziet dus hoe vervuild de lucht is die de slaapkamer binnenkomt als hij met het raam open slaapt
De resultaten van het citizen science-project, dat de naam CurieuzeNeuzen kreeg, moeten leiden tot wetenschappelijke publicaties, onder meer over methodes om luchtvervuiling te meten. ‘Dit is gedegen wetenschappelijk onderzoek en dus veel meer dan een stunt van Ringland’, benadrukt Samson. ‘We hebben grondig nagedacht over de meetmethode. En uit duizend meetpunten kan je echt wel conclusies trekken.’ Het project moet ook dienst doen als nulmeting, waarbij vervolgonderzoek bijvoorbeeld kan uitwijzen hoeveel impact de invoering van de lage-emissiezone heeft. Antwerpen weert vanaf 1 februari 2017 de meest vervuilende auto’s uit de binnenstad.
Sensibilisering
Het is niet de eerste keer dat burgers worden ingezet om luchtvervuiling in kaart te brengen. Roeland Samson zette enkele jaren geleden het project AIRbezen op poten, waarbij inwoners van Antwerpen een aardbeiplantje op de vensterbank zetten als fijnstofverklikker. Vervolgens deed Samson hetzelfde met klimopblaadjes in Gent. En in de provincie Antwerpen loopt momenteel een studie van het Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO), waarbij inwoners enkele weken rondlopen met een fijnstofmeter en andere apparatuur. Doel is niet alleen fijn stof in kaart te brengen, maar ook links te zoeken tussen de gezondheid van mensen, de buurt waarin ze wonen en zich bewegen en hun manier van transport. Voor een soortgelijk onderzoek, waarvan al wel resultaten zijn, zette VITO stadswachten van de Scheldestad in.
‘We kunnen die sensoren die burgers aan het raam zullen hangen, inderdaad evengoed aan lantaarnpalen in de stad bevestigen’, zegt Roeland Samson desgevraagd. ‘Maar als je werkt met burgers dan sensibiliseer je de bevolking veel meer rond de problematiek van luchtvervuiling. Bovendien geef je ook een sterk signaal naar beleidsmakers: als zoveel mensen willen meedoen aan onderzoek naar luchtvervuiling, dan betekent dat wel wat.’
Je geeft een sterk signaal naar beleidsmakers: als zoveel mensen willen meedoen aan onderzoek naar luchtvervuiling, dan betekent dat wel wat
De gegevens van alle projecten samenvoegen, zou interessant zijn. Maar door de verschillende methodes is dat moeilijk. ‘We gaan wel proberen de gegevens van CurieuzeNeuzen samen te voegen met die van AIRbezen’, zegt Samson. ‘Ook over een soortgelijk project voor heel Vlaanderen moeten we nadenken. Zo kunnen we Antwerpen in een grotere context plaatsen.’
Wil je meedoen aan het project CurieuzeNeuzen?
Alle praktische informatie vind je vanaf vrijdag 1 april, 11u op de website http://www.curieuzeneuzen.org/
Als deelnemer kan je bovendien de wetenschap twee vliegen in één klap laten vangen door ook mee te werken aan een scriptie van VUB-studente Camille Debacq. Zij wil graag weten waarom mensen deelnemen aan een citizen science-studie naar luchtvervuiling. Deelnemen kan hier: http://goo.gl/forms/iL3Z3i5pHc
Op dat nieuwe platform van Eos vind je nog veel meer citizen science-projecten waar je aan kan deelnemen.
