Bijen die voor larven zorgen, kunnen lange tijd zonder slaap.
Jonge ouders met baby’s kennen dat wel: uitputting door chronisch slaaptekort omdat de kleine ‘s nachts gevoed moet worden. Hommels die voor het gebroed zorgen hebben daar geen last van, blijkt uit Israëlisch onderzoek.
Het gedrag van slapende insecten lijkt op dat van mensen en andere dieren. Ze bewegen niet, nemen een makkelijke positie in en reageren minder op geluid of aanraking. Wanneer mensen, ratten of vliegen een tekort aan slaap hebben, heeft dat gevolgen voor hun gezondheid en prestaties. Maar voor bepaalde insecten geldt dat niet. Eerder is al aangetoond dat bijen hun activiteiten aanpassen aan hun rol binnen de kolonie. De voedselverzamelaars kennen een biologisch ritme, met afwisselend actieve en rustperiodes, terwijl verzorgende bijen de klok rond werken. De onderzoekers wilden weten welk effect dat weinig slaap heeft op zorgbijen.
Daartoe combineerden ze video-opnames, gedragsanalyses en experimenten met slaapgebrek. Hieruit bleek dat hommels die voor de kroost zorgen toe kunnen met veel minder slaap, zelfs wanneer het gebroed niet gevoed moet worden en de larven niet hun eigen nakomelingen zijn.
De terugloop in slaapbehoefte komt waarschijnlijk door een stof die de larvepoppen uitscheiden. Verrassend is daarom dat de bijen niet extra gaan dutten nadat de poppen zijn weggehaald. Dat suggereert dat ze geen slaapgebrek hebben opgelopen, aldus de onderzoekers.
“Slaap is flexibel en minder rigide dan altijd gedacht”, zegt onderzoeker Guy Bloch. Onder natuurlijke omstandigheden kunnen sommige dieren toe met veel minder slaap. Trekvogels slapen nauwelijks wanneer ze migreren. En sommige vogels en fruitvliegjes teren in op hun rust zodat er meer tijd is om te paren.
