Bodems lijken op elkaar, maar zijn ook heel verschillend

Bij een wilde cactus denken we in de eerste plaats aan een woestijn, een palmboom situeren we in de tropen en een grasland is bijna overal op onze planeet te vinden. De bodemsoort – tezamen met de klimatologische omstandigheden – is meestal bepalend voor welke soort vegetatie erop kan groeien. Maar bodems kunnen behalve door planten ook worden gekarakteriseerd door de micro-organismen die erin leven. Het onderzoek naar dit ‘bodemmicrobioom’ is nog maar net begonnen.

Biologen vlooien natuurlijk al lang bodemmonsters uit op zoek naar bacteriën – bijvoorbeeld in de zoektocht naar nieuwe antibiotica. Maar dit onderzoek verloopt doorgaans onafhankelijk van elkaar en is dus heel versnipperd – iedere onderzoeker gebruikt zijn eigen methodes. Britse en Nederlandse biologen hebben daarom de handen in elkaar geslagen. Het eerste resultaat van de samenwerking: een voorlopige, maar toch al brede inkijk in het microbioom van bodems uit de hele wereld.

In het strak gecoördineerde onderzoek werden bodemmonsters afkomstig uit 21 verschillende landen onder de microscoop gehouden. In totaal ging het om 1.900 stalen. De oogst toont aan dat het bodemmicrobioom – net als de menselijke en dierlijke darmflora – enorm biodivers is: niet minder dan achtduizend verschillende bacteriële families konden worden geïdentificeerd.

Een deel die bacteriefamilies kwam in verschillende bodemsoorten voor (sommige zelfs in álle monsters). De ondergrond onder een grasveldje in Vlaanderen bevat dus gedeeltelijk dezelfde bacteriën als een stukje regenwoudbodem in de Amazone. Maar elk type bodem kon ook gekarakteriseerd worden door een combinatie van een aantal soorten die uitsluitend in dat type voorkomen. Volgens de wetenschappers zijn het precies deze microben die voor de unieke kenmerken zorgen van een bodem, zoals een sterke plantengroei, een uitgebreide koolstofcyclus of een rijke diversiteit aan schimmels in de ondergrond.