Plankton dat afhankelijk is van zonlicht om te overleven, kan zich zonder ledematen of aandrijving naar het oceaanoppervlak bewegen. De microscopisch kleine organismen hebben wel een geheim wapen: ze kunnen zichzelf oppompen als een ballon.
Plankton is een verzamelnaam voor microscopisch kleine organismen die in het water zweven. Er bestaan twee grote groepen: fytoplankton is voor de energievoorziening afhankelijk van fotosynthese (net als planten op het land), terwijl zoöplankton andere dierlijke of plantaardige plankton eet (net zoals herbivoren en carnivore dieren).
Het meeste plankton kan zich niet actief voortbewegen. De micro-organismen laten zich meevoeren door stromingen in zeeën, oceanen en zoetwatergebieden. Toch kan plankton haar lot niet puur aan het toeval overlaten. Fytoplankton dat afhankelijk is van zonlicht, moet zich regelmatig naar het oceaanoppervlak kunnen bewegen om te overleven. Op een passieve manier is dat moeilijk tot onmogelijk. Hoewel fytoplankton ontzettend klein is, is het toch een tiental procent zwaarder dan zeewater. Gevolg: zonder hulp om de zwaartekracht te overwinnen, zakt fytoplankton naar beneden.
Wetenschappers van de Stanford University (VS) beschrijven in het vakblad Current Biology een van de technieken die plankton daarvoor gebruikt. Ze stelden vast dat een soort fytoplankton, Pyrocystis noctiluca, zich opblaast als een ballon tot zes keer zijn oorspronkelijke grootte. Zo zijn het net kleine onderzeeërs die lucht gebruiken om te stijgen en te dalen in de oceaan. Met het blote oog zal je dat niet zomaar opmerken: het gaat over organismen van amper een paar honderd micron groot, ongeveer de dikte van een haartje. Deze duikboottechniek stelt het plankton in staat om tot tweehonderd meter naar het oceaanoppervlak te reizen, daar zonlicht op te vangen en vervolgens terug naar donkere diepten te zinken.
De wetenschappers deden die ontdekking op hun onderzoeksschip voor de kust van Hawaï. Ze vonden verschillende formaten van Pyrocystis noctiluca in hun netten. Ze besloten daarom het plankton te filmen in een soort aquarium waarin de onderzoekers de zwaartekracht en het zonlicht kunnen manipuleren. Zo stelden ze vast dat het plankton zich ontzettend snel kan oppompen en terug aflaten om naar een gewenste hoogte in het water te klimmen of te dalen.
