De gebarentaal van chimpansees

Het lexicon van de chimpansee bestaat uit 66 gebaren, die samen 19 specifieke boodschappen kunnen vormen. Tot die conclusie kwamen onderzoekers van de University of St Andrews (VK), nadat ze 5.000 van zulke communicatiecasussen bestudeerden bij wilde chimpansees in Oeganda.

Een veel gebruikt gebaar is het afknabbelen van de rand van een blad. Dat doen chimpansees uitsluitend om de aandacht te trekken van een mogelijke seksuele partner. En als een chimpansee een soortgenoot vastgrijpt, kan dat drie dingen betekenen: ‘hou daarmee op’, ‘klim op mijn rug’ of ‘ga weg’. Eén gebaar kan dus meerdere betekenissen hebben, maar omgekeerd kan één boodschap soms ook met meerdere gebaren overgebracht worden.

Hoofdonderzoeker Catherina Hobaiter beklemtoont dat dit voor zover geweten de enige vorm van doelbewuste communicatie is in het dierenrijk. Maar we moeten niet te hard van stapel lopen: de gebaren van de chimpansees zijn over het algemeen erg vaag en oppervlakkig. Toch gebruiken de primaten die vorm van boodschappen overbrengen frequenter dan vocale communicatie. Hobaiter vermoedt dat er nog heel wat voor ons onbekende gebaren zijn die we nog moeten ‘vertalen’.

Ook onder andere 'kom dichterbij' (wenken, naar zich toetrekken), 'draai je naar mij' (een gerichte duw) en 'geeft dat aan mij' (arm optillen) zitten vervat in die Van Dale der chimpansees. De onderzoeksresultaten werden gepubliceerd in Current Biology. (adw)