Meestal is het niet meer dan antropomorfe filmromantiek, maar soms lijken olifanten echt wel mensen. Zo toonde een nieuw experiment aan dat ze wel bereid zijn om samen te werken, maar een heel stuk minder solidariteit vertonen wanneer het er echt op aankomt.
Beeld: Deze olifanten in het Myaing Hay Wun-reservaat in Myanmar werkten prima samen, zolang er voldoende buit te verdelen was. (© Li L-L et al., PLOS Biology, CC-BY 4.0)
Een team van de Chinese Academy of Sciences (Yunnan) peilde naar sociale interacties tussen negen semi-wilde Aziatische olifanten in een reservaat in Myanmar met een op zich eenvoudige methodiek. De dieren kregen voedsel aangeboden dat ze alleen maar konden bereiken door simultaan aan twee touwen te trekken. Wat enkel mogelijk was met twee slurven, en dus moesten twee dieren ervoor samenwerken.
In een eerste fase stonden er twee schalen voedsel voor hen klaar. Bleek dat in tachtig procent van de gevallen twee olifanten inderdaad succesvol samenwerkten om de opbrengst vervolgens netjes te delen. Elk één schaal, dus. En ook herkenbaar vanuit menselijk standpunt: soms probeerde een derde olifant te profiteren van hun inspanningen door te wachten tot zij de klus geklaard hadden en dan een deel van het voedsel in te pikken. Zonder er zelf voor gewerkt te hebben, met andere woorden. Waarop de twee andere olifanten hun krachten bundelden, soms ook met andere leden van de kudde, om die zweetdieverij en diefstal te voorkomen.
Competitiever gedrag
Dat werd heel anders in de tweede fase van het onderzoek. Daarin stond slechts één schaal klaar als beloning voor de gezamenlijke inspanning. Een van beide dieren kon die dus, na het geleverde werk, in theorie voor zichzelf opeisen en het resultaat van de collectieve arbeid monopoliseren. Dat bleek in de praktijk ook te gebeuren. Het werd elk voor zich en niets voor een ander. De solidariteit maakte pijlsnel plaats voor veel competitiever gedrag dan in de eerste fasen en soms zelfs open geweld tussen de twee ‘ex-collega’s’.
Geen prettige maar wel een interessante vaststelling, stelt onderzoeksleider Li-Li Li: ‘Het bewijst hoe flexibel en sociaal-intelligent Aziatische olifanten wel niet zijn.’
