Dat de klimaatverandering een ravage aanricht in de koraalschatkamer van het Groot Barrièrerif is bekend. Uit nieuw onderzoek blijkt nu dat een vraatzuchtige vijand van de koralen ertegen bestand is. Ze put er zelfs kracht uit en zwengelt het gevaar op uitsterven nog wat aan.
Beeld: Doornenkronen storten zich ’s nachts op koraal. (© Monique Webb, Byrne et al.)
Bij een zeester denk je spontaan aan een schattig diertje met vijf verder onschuldige armpjes. Eens te meer blijkt de natuur geen Disneyfilm te zijn. De doornenkroon (Acanthaster planci) is namelijk wel een zeester, maar toch in zowat alles het tegendeel van het clichébeeld. Ze kan uitgroeien tot een dier met een diameter van zo’n veertig centimeter. Ze heeft twaalf tot soms zelfs negentien armen en op haar hele lichaam staan messcherpe stekels in de vorm van een doorn die bij de mens pittige verwondingen kunnen veroorzaken. Ook voor de koralen is de doornenkroon geen doetje.
Moordenaar bij nacht
In de koraalriffen in de Grote en de Indische Oceaan en de Rode Zee graast de doornenkroon ’s nachts als het ware het koraal af. In die mate zelfs dat zij de grootste impact heeft op de mortaliteit bij koralen, op cyclonen en verbleking na. De klimaatverandering speelt daarin een grote rol. Een echt uitgeklaarde wetenschappelijke consensus over de oorzaak daarvan is er nog niet. De meest aanvaarde hypothese is wel dat klimaatverandering leidt tot eutrofiëring, ‘vermesting’ van het water. Dat zorgt voor een overmatige groei van algen en die zijn op hun beurt een paradijs voor de larven van de doornenkroon, waarvan bij momenten een explosieve populatiegroei is vastgesteld.
Onderzoek in het wereldvermaarde Groot Barrièrerif wijst nu op een tweede factor die hiermee samenhangt. Een proces met een aantal in elkaar hakende stappen:
1. Het gezonde koraal wordt aangetast door verbleking als gevolg van hittegolven.
2. Het koraal sterft af en er komt een kolonisatie door algen.
3. Het koraal verwordt tot puinrestanten, een ideale habitat en voedselbron voor jonge, nog onvolwassen doornenkronen.
Elke keer moeilijker
En dat brengt ons bij het nieuwe element uit het onderzoek door een team mariene biologen verbonden aan de universiteit van Sydney:
4. Deze jonge doornenkronen blijken bestand te zijn tegen hittegolven die dodelijk zijn voor koraal. Concreet: ze kunnen bijna drie keer zoveel hitte-intensiteit aan zonder last te krijgen van hittestress.
5. Zij ontwikkelen zich tot volwassen dieren en grazen het koraal leeg net wanneer dat zich begint te herstellen. Wat bij elke volgende keer bijgevolg almaar moeilijker wordt.
De onderzoekers geven hierbij één cijfer mee dat alles zegt: één volwassen doornenkroon kan vijftien tot dertig vierkante meter koraal opeten. Per dag…
