Een bijzonder bondgenootschap tussen mens en vogel

Dat mensen dieren gebruiken bij de jacht is niet zo bijzonder. Jagers gebruiken getrainde honden, roofvogels of aalscholvers. Maar de honingspeurders leven in het wild, en komen de jagers te hulp na een speciaal daarvoor ontwikkelde kreet, melden Amerikaanse en Zuid-Afrikaanse wetenschappers in Science.

De honingspeurder toont de jagers waar, hoog in de bomen, bijennesten zitten. Daar wordt hij zelf ook beter van: de vogel is dol op bijenwas, maar niet in staat een nest open te breken. De jagers zijn enkel geïnteresseerd in de honing, en laten de was achter voor hun partner in crime.

De Yao stam in Mozambique gebruikt een unieke roep om de honingspeurders te lokken, die klinkt als een langgerekt ‘brrr-hm’.  Om de effectiviteit van die kreet na te gaan, volgden de onderzoekers de honingjagers. In driekwart van de gevallen waarin een vogel hen de weg wees, ontdekten ze een nest.

Om te bepalen of de unieke roep daarbij een meerwaarde biedt, maakten de wetenschappers een opname van de roep en van twee andere geluiden die als controle dienden. Op pad met de jagers, speelden ze vervolgens één van de drie opnames af. De vogels bleken veel sterker te reageren op de ‘brrr-hm’ roep. Die verdubbelde de kans dat een vogel op kwam dagen. De kans dat er ook effectief een nest werd gevonden, was na de speciale roep ruim drie keer groter.

De relatie werkt ook omgekeerd. Soms trekken de honingspeurders de aandacht van de jagers, als ze een bijennest hebben gevonden. Dat gedrag werd voor het eerst beschreven in 1588, door een Portugese missionaris.

Het bijzondere aan de relatie tussen de vogels en de jagers, is dat er geen training of dwang aan te pas is gekomen

Het bijzondere aan de relatie tussen de vogels en de jagers, is dat er geen training of dwang aan te pas is gekomen. ‘Het gedrag is vermoedelijk het resultaat van natuurlijke selectie gedurende honderdduizenden jaren’, zegt biologe Claire Spottiswoode (Universiteit van Cambridge).

Uniek is de spontane samenwerking echter niet. In Laguna, in het zuiden van Brazilië, helpen dolfijnen vissers. Ze drijven vissen in hun richting en geven aan waar ze hun netten moeten uitgooien, in ruil voor een deel van de buit. (ddc)