Het zuiden van Azië kreunt al weken onder extreme temperaturen. De combinatie met een hoge luchtvochtigheid maakt de warmte haast onleefbaar, en dat voor bijna een miljard mensen.
April en mei, de maanden voor de moessonregens, zijn altijd wel de warmste maanden in Zuid-Azië, maar dit jaar sneuvelen alle records. Het 'jaar zonder lente' bracht extreme temperaturen tot 50 graden Celsius naar India, Pakistan en de ruimere regio.
De situatie dit jaar is ernstiger dat bij de vorige hittegolf in 2019, zo vertelt professor Wim Thiery, klimaatwetenschapper aan de Vrije Universiteit Brussel. 'In het recente verleden zijn er verschillende hittegolven geweest, maar de ruimtelijke schaal vandaag is uitzonderlijk. De hitte treft een enorm gebied, waar dan nog eens bijzonder veel mensen wonen. Een tiende van de wereldbevolking lijdt vandaag onder de warmte.'
Natte thermometer
Maar niet enkel hoge temperaturen maken deze hittegolf zo ondragelijk, verduidelijkt Thiery. 'We zien een combinatie van extreme hitte en luchtvochtigheid. Juist dat is lastig voor ons lichaam. Binnen de klimaatwetenschap spreekt men over de 'natteboltemperatuur', eigenlijk de temperatuur die een thermometer opmeet wanneer je de onderkant nathoudt. Die waarde brengt ook de luchtvochtigheid inrekening. Als die 35 graden aangeeft, is de grens van de menselijke leefbaarheid bereikt. De natteboltemperatuur vandaag in het zuiden van Azië bereiken 32 graden.'
Dat een hoge luchtvochtigheid hitte zo verergert, heeft te maken met de manier waarop ons lichaam de lichaamstemperatuur reguleert. Om die op peil te houden gaat ons lichaam zweten. De huidporiën openen zich, en water uit de poriën verdampt. Die overgang van een vloeibare naar een gasvormige toestand onttrekt energie aan het lichaam, wat een verkoelend effect heeft. Onder erg vochtige omstandigheden hapert dit proces. Als de lucht al verzadigd is met vocht, zal het zweet niet verdampen, en brengt zweten geen verkoeling. Onder eenzelfde temperatuur is het dus de luchtvochtigheid die de impact op het lichaam bepaalt. Bij hete, vochtige omstandigheden zoals vandaag in het zuiden van Azië komt de grens van wat leefbaar is dus snel dichtbij, zeker voor kwetsbare mensen.
De abnormaal hoge temperaturen hebben gevolgen voor de oogsten in de regio. Vooral de graanoogst dreigt klappen te krijgen. India heeft er een aantal goede oogsten opzitten, en hoopte dit jaar meer graan te exporteren, nu de bevoorrading uit Rusland en Oekraïne in het gedrang komt. Als deze hitte echter aanhoudt, zou de oogst wel eens kunnen tegenvallen.
Gevoelig voor hittestress
Dat de extreme temperaturen die vandaag een tiende van de wereldbevolking treffen het gevolg zijn van het veranderende klimaat lijdt geen twijfel, aldus Thiery. 'Van alle extreme weersomstandigheden behoren escalerende hittegolven zoals deze tot de duidelijkste tekenen van de opwarming van de aarde. Bovendien tonen alle modellen aan dat het zuiden van Azië en de Perzische Golf uiterst gevoelig zijn voor hittestress.'
'Deze regio zal dus nog vaker met intense hittegolven te maken krijgen. Als we er niet in slagen om de opwarming van de aarde binnen de grenzen van het akkoord van Parijs te houden, zullen die de grens van wat leefbaar is overschrijden. Het goede nieuws is dat als we het roer drastisch omgooien, we een verdere escalatie van hittestress mogelijk kunnen inperken.'
