Forensische genetica moet stropers helpen vatten
10 januari 2018 door SSTDe illegale handel in neushoornhoorns is de voorbije decennia sterk gestegen, vooral door de vraag vanuit China en Zuidoost-Azië. Een DNA-databank kan helpen om stropers te ontmaskeren.
In Zuid-Afrika is het sinds een tiental jaar gangbare praktijk om genetisch materiaal van wilde neushoorns (zowel zwarte als witte) te verzamelen en onder te brengen in een aparte database, het Rhino DNA Index System (Rhodis) genoemd.
Het doel van die databank is om onweerlegbaar bewijsmateriaal achter de hand te hebben wanneer een mogelijke stroper of illegale handelaar van neushoornmateriaal in de kraag wordt gevat. In 2010 kon zo voor het eerst een stroper worden veroordeeld nadat hij op de luchthaven betrapt was op het bezit van enkele neushoornhoorns. De man – van Vietnamese afkomst – kreeg tien jaar celstraf.
Dat vele stropers en vooral tussenpersonen in de illegale hoorn- en ivoorhandel uit Azië komen, is geen toeval. De grote vraag vanuit China en landen in Zuidoost-Azië naar complete hoorns (als curiosum) of naar poeder gemaakt van gemalen neushoornhoorn (absurd genoeg worden aan het goedje medicinale eigenschappen toegedicht) heeft ervoor gezorgd dat er sedert een tiental jaar weer volop op wilde neushoorns wordt gejaagd.
De cijfers spreken dan ook boekdelen. Terwijl er in 2007 in Zuid-Afrika nog melding werd gemaakt van ‘slechts’ dertien incidenten met gestroopte neushoorns, waren er dit in 2014 liefst 1.215. De voorbije tien jaar werden er in geheel Afrika naar schatting zo’n zevenduizend neushoorns gedood.
Om de kracht (en dus het nut) van de Rhodis-database te onderzoeken, hebben biologen stalen onderzocht van meer dan drieduizend witte en meer dan achthonderd zwarte neushoorns. Daarbij lukte het hen telkens om tot een unieke match te komen tussen de individuele (gemerkte) neushoorn, en het DNA in het weefsel – zelfs als dit bewerkt was met conserveringsmiddelen of vermalen tot poeder. De onderzoekers hadden hiervoor slechts 23 zogenaamde short tandem repeats nodig, stukjes DNA die vaak gebruikt worden om genetische codes met elkaar te vergelijken.
Daarmee hebben de wetenschappers de bewijskracht van de DNA-databank, en dus haar nut in de rechtbank, aangetoond.
