Het jongste IPCC-rapport bundelt alle kennis over de gevolgen van klimaatverandering. De conclusie? Klimaatverandering heeft nu al wereldwijd negatieve gevolgen en die zullen we de komende decennia meer en meer voelen. Maar er is ook hoop. Bloggers Seppe Lampe en Steven De Hertog leggen het uit.
Alle inspanningen die we nu leveren zullen veelvuldig lonen in onze toekomst, voor onze kinderen en de volgende generaties. Voorkomen is beter, humaner, rechtvaardiger en rendabeler dan genezen.
Het Intergovernamental Panel on Climate Change (IPCC) is een tak van de Verenigde Naties (VN) dat zich sinds 1988 buigt over klimaatverandering. Het IPCC bestaat uit drie werkgroepen die zich respectievelijk focussen op (i) de oorzaken, (ii) de gevolgen en (iii) de mitigatie van klimaatverandering. Naast het IPCC, dat gevormd wordt door de meest geleerde klimaatwetenschappers van de wereld, houdt de VN ook de jaarlijkse Conference of the Parties (COP) conferenties. Tijdens de COP’s komen de leiders van alle VN-landen samen om gezamenlijk acties en doelstellingen tegen klimaatverandering vast te leggen. Het zijn de IPCC-rapporten die de wereldleiders informeren over de stand van zaken.
De tweede werkgroep van het IPCC heeft op 28 februari haar 6de klimaatrapport gepubliceerd. Dit klimaatrapport stelt uitgebreid wat de gevolgen van klimaatverandering (zullen) zijn, waar de gevolgen het meest voelbaar (zullen) zijn en wat we kunnen/ moeten doen om dit nog zoveel mogelijk binnen de perken te houden. Verder ligt ook een nadruk op de grote ongelijkheid in de gevolgen van klimaatverandering. Lage-inkomenslanden zullen vele malen zwaarder getroffen worden door klimaatverandering, terwijl deze grotendeels veroorzaakt wordt door hoge-inkomenslanden.
Window of opportunity
Een van de andere belangrijke conclusies van het rapport is dat er bij duurzame ontwikkeling rekening moet worden gehouden met de gevolgen van klimaatverandering. Er bestaan duidelijke synergiën tussen klimaatadaptatie en duurzame ontwikkeling. Zoals bij het toegang verschaffen tot water en elektriciteit: hiermee kunnen gemeenschappen beter in hun behoeften voorzien, zich economisch ontwikkelen én het maakt hen minder kwetsbaar maken voor de gevolgen van klimaatverandering (o.a. droogte). De auteurs van het rapport erkennen het bestaan van een beperkt en snel krimpend ‘window of opportunity’ om keuzes te maken waarbij duurzame ontwikkeling hand in hand kan gaan met klimaatadaptatie. De huidige trends tonen ons aan dat we niet op de juiste weg zitten en dat ontwikkeling nog vaak los wordt gezien van klimaatadaptatie. Als dit niet verandert, zullen de gevolgen van klimaatverandering veel rampzaliger zijn en meer schade, doden en kosten teweegbrengen, en dit alles voor de nabije toekomst.
De gevolgen van klimaatopwarming blijven echter niet beperkt tot warmte-extremen en lage-inkomenslanden. Zo zullen wij in België, naast meer en intensere hittegolven, ook frequentere hevige regenval en overstromingen ondergaan. Een recente studie van Prof. Thiery aan de Vrije Universiteit Brussel heeft aangetoond dat, bij een opwarming van 1.5°C (de ambities geuit in het klimaatakkoord van Parijs in 2015), iemand geboren in 2021 in Europa gemiddeld vier keer zoveel periodes van droogte en 13 keer zoveel hittegolven zal meemaken door klimaatopwarming, in vergelijking met de hypothetische situatie waarin het klimaat helemaal niet opwarmt (zie https://myclimatefuture.info/). Echter, de huidige klimaatbeloften zijn zelfs niet voldoende om het bij een opwarming van 1.5°C te houden. Zonder nieuwe ingrijpende acties en beloftes zijn we op weg om tegen 2100 een opwarming van 2.4°C te bereiken. In dat geval zal een Europees kind geboren in 2021 acht keer zoveel periodes van droogte en 26 keer zoveel hittegolven meemaken.
Schade na de overstromingen in Pepinster, 2021. Door klimaatopwarming zal hevige regenval een frequenter fenomeen worden, ook bij ons.
Toch is er nog hoop, benadrukken ook de auteurs, dat we het tij kunnen keren, maar de tijd dringt. De beste manier om ons aan te passen aan de gevolgen van klimaatverandering blijft om de effecten van klimaatverandering zoveel mogelijk te voorkomen. Hoe meer we de opwarming kunnen beperken hoe minder gevolgen we zullen ondervinden. Het goede nieuws is dat we weten hoe we de opwarming kunnen tegengaan. Al in mei 2019 heeft het IPCC een speciaal verslag uitgebracht over het beperken van de opwarming tot 1.5°C. Dit vergt een sterke ommezwaai van onze economie naar groene ontwikkeling en een netto-nul uitstoot van broeikasgassen tegen 2050. De volgende jaren zijn cruciaal om deze maatschappelijke verandering door te voeren.
De wetenschap is duidelijk in hoe we de gevolgen van klimaatopwarming kunnen beperken. Nu is het aan onze beleidmakers om te tonen dat ze de dure beloftes in de klimaatakkoorden van Parijs en Glasgow kunnen waar maken. De tijd tikt door, maar de klimaatmotor sputtert vooralsnog. Het is nu tijd voor een doorstart, het leven van de volgende generaties wordt sterk bepaald door de keuzes die we nu en in de komende jaren maken. Onze houding en acties zullen bepalen hoe de volgende generaties naar ons zullen kijken: als een generatie die haar krachten gebundeld heeft om voor iedereen een leefbare toekomst te garanderen of als een generatie die eigenbelang boven de toekomst van haar kinderen en kleinkinderen heeft gezet. Laten we er samen voor zorgen dat we in de toekomst kunnen terugblikken op deze periode als het decennium waar we eindelijk het tij gekeerd hebben en klimaatverandering een halt hebben toegeroepen.
