Hersenregio’s die instaan voor spraak en vogelzang zijn ook teruggevonden in het spechtenbrein. Die gebieden zijn actief als de vogel met zijn snavel op een boom hamert.
Al langere tijd wordt er onderzoek gedaan naar zangvogels. Het blijkt dat spraak en vogelzang best wat overeenkomsten hebben: beide worden op jonge leeftijd aangeleerd, vereisen complexe spiercoördinatie en worden aangestuurd door gespecialiseerde hersengebieden. En nu lijkt het erop dat de specht, ondanks zijn gebrek aan zangkunsten, over vergelijkbare gebieden beschikt.
Zowel mensen als zangvogels hebben gespecialiseerde hersengebieden die het PV-eiwit (parvalbumine) tot expressie brengen. Patronen van genexpressie in deze gebieden zijn gelinkt aan vocaal leren, iets wat voorkomt bij zangvogels, kolibries, papegaaien en mensen.
Onderzoekers van Brown University (Verenigde Staten) hebben nu gekeken naar de PV-genexpressie bij verschillende vogelsoorten die nog niet eerder waren onderzocht, waaronder flamingo's, eenden, pinguïns en spechten, die allen geen vocaal leren vertonen.
Het team ontdekte verrassend genoeg dat spechten gespecialiseerde hersengebieden hebben die dit PV-eiwit ook aanmaken. Daarnaast werd bevestigd dat deze gebieden in dezelfde aantallen en op dezelfde locatie aanwezig zijn als de voorhersenkernen die het leren en produceren van zang bij zangvogels reguleren. Deze gebieden zijn echter niet actief als de vogels vocaliseerden, maar als ze met hun snavel op een boom hameren. Inzicht in deze overeenkomsten kan ons helpen begrijpen hoe bestaande hersensystemen evolueren en zich aanpassen voor nieuwe, maar vergelijkbare functies.
Spraak versus taal
Professor in cognitieve neurobiologie Johan Bolhuis (Universiteit Utrecht): ‘Het is een interessante studie die zorgvuldig uitgevoerd is. Wel is het goed om helder te hebben dat er een verschil is tussen spraak en taal. Vocaal leren - zoals kinderen dat doen - is inderdaad belangrijk voor spraak, maar spraak is niet hetzelfde als taal. Taal speelt zich af in ons hoofd en kan geuit worden via spraak, maar ook bijvoorbeeld via gebarentaal. Wij gebruiken taal vrijwel continu, als we denken, en meestal spreken we dan niet.’
‘Het is zeer interessant dat gebieden met een vergelijkbaar patroon van genexpressie, zowel betrokken zijn bij het drummen van spechten als bij vocaliseren en vocaal leren bij zangvogels. Het betreft ook in beide gevallen complex motorisch gedrag. Daar is ook een link met mensen: wij hebben eveneens complexe vocalisaties die we leren, en vergelijkbare patronen van genexpressie in deze hersengebieden. Het heeft echter niets met menselijke taal te maken, die is van een geheel andere orde. De vraag is nu of deze gebieden betrokken zijn bij complex motorisch gedrag, of bij het aanleren van dit gedrag.’
Expert op het gebied van ornithologie Jente Ottenburghs (Wageningen Universiteit): ‘Door de evolutie heen hebben de hersengebieden van beide vogelsoorten zich toegespitst op andere signalen, maar de basis blijkt hetzelfde te zijn. Het laat mooi zien dat evolutie geen nieuwe structuren moet ontwikkelen, maar vaak werkt met het materiaal dat al aanwezig is.’
