Het leven van de Groenlandse haai begint bij 150

Groenlandse haaien kunnen wel vierhonderd jaar oud worden. Daarmee zijn ze de langst levende gewervelden op aarde.

Het hoofpersonage van de film ’40 Year Old Virgin’ is weinig beklagenswaardig, vergeleken met de Groenlandse haai (Somniosus microcephalus). Deze soort blijft maagd tot op een gezegende leeftijd van 150 jaar. De haaien zijn makkelijk zo’n tweehonderd jaar lang in de zomer van hun leven, sommige sterven pas als ze vierhonderd jaar oud zijn. 

Over de Groenlandse haaien is nog maar weinig geweten. Wetenschappers vermoedden al dat ze heel oud kunnen worden, omdat de haaien bijzonder traag groeien. Ieder jaar worden ze slechts een centimeter groter. Een kleine berekening leert dat het wel lang moet duren voor de haaien een lengte van vier tot vijf meter bereiken, hun gemiddelde lichaamsgrootte.

Koolstofdatering

Om te weten hoe oud een diersoort kan worden, bestuderen wetenschappers meestal verkalkte of benige structuren, zoals de ruggenwervels. Omdat de wervels bij deze haaien niet voldoende verkalken, moesten de onderzoekers het over een andere boeg gooien. Toepasselijk bij zo’n oude dieren gebruikten ze koolstofdatering, een methode die paleontologen gebruiken om fossielen te dateren.

De onderzoekers analyseerden hoeveel radioactief koolstof er zat in de ooglenzen van haaien die per ongeluk gevangen waren als bijvangst. Het koolstof zit al in de lens van toen de haai nog een embryo was. De radioactieve koolstofatomen vervallen tijdens zijn leven naar gewone koolstof. Hoe minder radioactief koolstof, hoe ouder de haai.

Aan de lenzen valt zelfs af te lezen of een haai geboren is voor of na de ontdekking van nucleaire wapens. Die brengen meer radioactief koolstof in de atmosfeer, waardoor er ook meer van in de ooglenzen van de haaien zit. (mvdh)