Diverse planten bieden een veilig onderkomen aan mieren en verschaffen hen voedsel. Omgekeerd profiteren de planten van hun bewoners doordat ze hun zaden verspreiden en schadelijke insecten weghouden. Hoe is deze bijzondere samenwerking ontstaan?
Mutualisme, waarbij verschillende soorten organismen op de een of andere manier voordeel halen uit elkaar, is schering en inslag in de natuur. Ook tussen planten en insecten bestaan zulke verbanden. Bijvoorbeeld tussen nectarrijke planten en bloemen, en mieren.
Verschillende planten en bloemen hebben immers doornige uitsteeksels die vanbinnen hol zijn, en die dus een veilige schuilplaats bieden aan mieren (en andere insecten). Bovendien moet je bij sommige planten geen bij, wesp of vlinder te zijn om van de nectar te kunnen genieten. Soms druipen de natuurlijke suikers gewoon langs de stengel en bladeren naar beneden – waar mieren ze maar wat graag opvangen.
In ruil voor voeding en een schuilplaats (of soms zelfs voor de uitbouw van een nieuwe kolonie) krijgt de plant bescherming van de mieren – als die er tenminste niet meteen vandoor gaan met de nectar. Maar belangrijker: omdat mieren grote afstanden afleggen, zijn ze ideale transporteurs van plantenzaden. Om er zeker van te zijn dat ze worden afgeleverd, zitten die zaden daarom vaak verpakt in kleine klompjes nectar.
Maar hoe is deze bijzondere vorm van mutualisme, waaruit zowel planten als mieren voordeel lijken te halen, ooit kunnen ontstaan? En welke van de twee partners heeft zich het eerst aangepast aan de andere?
Een genetische reconstructie van de evolutionaire stamboom van liefst tienduizend plantensoorten en bijna tweeduizend mierensoort, brengt opheldering. Volgens de Amerikaanse biologen die de reconstructie hebben gemaakt, zijn de aanpassingen van de planten het meest recent (sowieso dateert de symbiose van na de tijd van de dinosauriërs). Dat wil zeggen dat het de mieren waren die de eerste stap hebben gezet – lees: ze werden naar de planten gelokt – terwijl die laatste zich pas later hebben aangepast, om de relatie nog te versterken.
