Het gaat slecht met de bijen, en dat is heel verontrustend. Wat is er precies aan de hand, en hoe redden we de bij? Eos-redacteur Kim Verhaeghe vraagt het in onze podcast aan bioloog en bijenexpert Dirk De Graaf van de Universiteit Gent.
'Eigenlijk gaat de populatie honingbijen er niet zo fel op achteruit. In tegendeel, er komen zelfs nog bijenkasten bij', zegt Dirk De Graaf in deze aflevering. Huh? Zijn alle doemberichten over de achteruitgang van de bij dan fake news? 'Neen. Ondanks een toename in het aantal bijenkasten, gaat het echt niet goed met de honingbij. Vooral de wintersterfte is problematisch. In 2012 overleefde bijna de helft van de bijenkasten in Vlaanderen de winter niet. Dat was het slechtste cijfer van Europa. Hoewel het sindsdien iets beter ging, bleef na de voorbije winter nog één op de vijf bijenkasten leeg.'
Red de bij, en een heel ecosysteem profiteert mee
‘Er zijn verschillende redenen waarom bijenkolonies verzwakt aan de winter beginnen. De belangrijkste zijn de varroamijt, een gebrek aan voedsel en het gebruik van pesticiden. De varroamijt is op zich al schadelijk voor een bijenkolonie, maar brengt daarbovenop ook nog eens ziekteverwekkende virussen in een kast binnen. Bijen lijden ook vaker honger, omdat ze steeds minder bloeiende bomen en planten in hun omgeving vinden. En dan zijn er nog de pesticiden die bijen verzwakken. De meest beruchte zijn de neonicotinoïden. Die verbieden lost het probleem niet meteen op, want landbouwers grijpen daardoor soms naar oudere, nog schadelijkere middelen.'
Hoe kunnen we de bij helpen?
'Meer biodiversiteit is cruciaal. In het geval van de bijen is dat een groter, maar ook diverser aanbod van bloemen, bomen en planten, zodat er het bijenseizoen door voldoende voedsel beschikbaar is. Wilde bijen, en met hen nog veel andere dieren en planten, kampen met gelijkaardige moeilijkheden. De sympathieke honingbij kan daarom een soort "poster boy" zijn om onze natuur te helpen. Red de honingbij, en een pak andere fauna en flora profiteren mee.'
En wat de varroamijt betreft?
‘Meestal is niet de varroamijt zelf, maar wel de virussen die de mijt bij zich draagt dodelijk voor een bijenvolk. We onderzoeken momenteel hoe we bijenvolkeren resistent kunnen maken tegen die virussen. Zo hebben we al aangetoond dat die immuniteit (die sommige bijen van nature al hebben) overerfbaar is. We bestudeerden de genetica van die volkeren, en ontdekten acht varianten in de genetische code die verantwoordelijk zijn voor de resistentie. We gaan nu bekijken of we de imkers zo kunnen helpen om koninginnen te selecteren die immune bijenvolkeren zullen produceren.
In deze aflevering kom je onder andere te weten...
- hoe het leven in een bijenkast eruitziet
- waarom bijen honing maken (en hoe ze dat doen)
- dat bijen voor een kilogram honing ongeveer 80.000 kilometer vliegen, of twee keer rond de wereld
- waarom bijen het moeilijk hebben
- wat het verschil is tussen honingbijen en wilde bijen
- als het zinvol is om een bloemenweide te zaaien, of een bijenkast te plaatsen
- als het nog goed komt met de bijen
