Akoestische communicatie is het uitzenden van geluidssignalen via het ademhalingsstelsel. Verschillende vertebraten, dieren met een wervelkolom, zijn daartoe in staat. Het ontstaan van die communicatie staat in verband met een nachtelijke levenswijze.
We zijn een wereld gewoon waar dieren, inclusief de mens, geluid maken. Je hoort regelmatig vogels fluiten of honden blaffen. Een leven zonder geluid kunnen we ons moeilijk voor stellen. Maar hoe en waarom is deze akoestische communicatie ontstaan?
Geluid als communicatiemiddel
Amerikaanse en Chinese wetenschappers onderzochten dat door de akoestische communicatie tot zo’n 350 miljoen jaar geleden terug te brengen. De onderzoekers maakten een evolutionaire stamboom voor 1800 soorten. Op de stamboom werden de evolutionaire relaties van zoogdieren, vogels, hagedissen, slangen, schildpadden, krokodilachtigen en amfibieën weergegeven. Ze verzamelden data over communicatie uit wetenschappelijke publicaties om zo de oorsprong van akoestische communicatie in kaart te brengen. Akoestische communicatie ontstond bij al die dieren afzonderlijk in de laatste 100-200 miljoen jaar.
De gemeenschappelijke voorouders van de onderzochte soorten, die samen tetrapoden worden genoemd, communiceerden nog niet via hun stem. Dat betekent dat ze geen geluid konden maken aan de hand van de luchtwegen, maar zich wendden tot andere manieren van geluid maken zoals het samenklappen van de handen.
Nachtelijk levenswijze
De studie laat zien dat het ontstaan van de akoestische communicatie verbonden is met een nachtelijke levenswijze. Dat geldt zo voor elke onderzochte soort. Dat is logisch, want bij gebrek aan licht is non-verbale communicatie, zoals kleurpatronen, onmogelijk. Zo’n twee derde van de vertebraten op land kunnen op deze akoestische manier communiceren.
Volgens onderzoeker John J. Wiens blijft dit ook behouden bij dieren die tegenwoordig vooral overdag leven. ‘Het ontwikkelen van akoestische communicatie bij een nachtelijke levensstijl is voordelig, maar het is niet nadelig om dit te behouden indien er plots overdag geleefd wordt’, aldus Wiens. ‘Zowel kikkers als zoogdieren begonnen als nachtdieren, maar hebben ook nu nog het vermogen om akoestisch te communiceren.’
