Tot duizend keer meer kiemplantjes op sommige locaties, zo spectaculair bleken de resultaten van een recente telling van het aantal strandbloemen aan de Belgische kust. Normaal gezien voeren het VLIZ (Vlaams Instituut voor de Zee) en INBO (Instituut Natuur- en Bosonderzoek) elk najaar een onderzoek uit naar de toestand van de vegetatie op het hoogstrand, de zanderige scheidingslijn tussen land en zee. 'Maar dit jaar lag er een unieke kans open door de lockdown om het strand in rust te bestuderen,' vertelt Sam Provoost, kustecoloog bij INBO. 'Vandaar de keuze om de telling in het voorjaar uit te voeren.'

De telling spits zich toe op exemplaren van de zeeraket, een vlezig, eenjarig plantje met een lichtpaarse bloem. 'Zeeraket is een goede indicatiesoort, omdat de plant zeer goed aangepast is aan het hoogstrand,' aldus Provoost. 'De soort doet het goed in een zout milieu, en verspreidt zijn zaden via de zee. Ook andere eenjarige strandplanten zoals stekend longkruid profiteerden van de rust, al hebben we die niet systematisch geteld. Voor overblijvende soorten zoals grassen is het moeilijk te zeggen of de lockdown een effect heeft gehad, want deze soorten zijn beter bestand tegen betreding.'

De resultaten bleken verrassend. 'Voor badplaatsen zouden we onder normale omstandigheden nooit zeeraket aantreffen, zeker niet in het najaar na het toeristisch seizoen. De telling van dit jaar laat zien dat de zaden wel aanspoelen, maar dat eenjarige planten niet de kans krijgen zich te ontwikkelen.'

Op een paar natuurgebieden na, zoals de IJzermonding en de Baai van Heist is onze kust verworden tot één grote recreatiegebied. De druk van het toerisme is dermate hoog dat planten onder de voet gelopen worden door recreanten nog voor ze kunnen opgroeien. Maar behalve betreding hebben ook de werkzaamheden die kustgemeenten uitvoeren een grote impact op de vegetatie, verduidelijkt Provoost. 'Een eerste soort strandwerken is zandsuppletie, waarbij men zand vanop zee op de stranden spuit. Zandsuppletie is vaak noodzakelijk om erosie tegen te gaan, en is niet per se slecht voor de plantengroei op het hoogstrand omdat het geleidelijk gebeurt.'

Behalve de aanvoer van extra zand voeren kustgemeentes ook werken uit om het strand te herprofileren. 'Dat gebeurt meestal voor de badplaatsen waar een zo breed mogelijk strand gewenst is. Het gaat om ingrijpende werkzaamheden waarbij men met bulldozers het strand uitvlakt. Dergelijke ingrepen zijn zeer nefast voor ieder type vegetatie. Dit voorjaar zijn er veel van deze werken uitgevoerd, omdat een zo breed mogelijk strand nodig is om toerisme met respect voor social distancing mogelijk te maken.'

Tijdens het Pinksterweekeend was het opnieuw behoorlijk druk aan de kust. Nu het dagjestoerisme vanaf volgende week weer op gang komt, heeft het er alles van dat het drummen wordt deze zomer. Slecht nieuws voor de zeeraket en aanverwanten, aldus Provoost.  'Als het toerisme zich herpakt zullen deze planten weer verdwijnen. Dit was een uniek moment om te zien hoe het ecosysteem van het hoogstrand open bloeit als het strand met rust gelaten worden. Maar ik verwacht geen langdurige effecten. Daarvoor is de druk op onze stranden te groot.'

Fotocredit boven: Smiley.toerist