Minder voedselverlies dankzij betere identificatie van parasieten

Naar schatting gaat ongeveer 12 procent van de globale voedselproductie verloren door plantenparasitaire nematoden. De totale schade wordt geraamd op ruim 142 miljard euro per jaar. Het probleem is vooral acuut in ontwikkelingslanden waar tot 50 procent van de opbrengst verloren gaat.

12% van voedselproductie wereldwijd verloren door nematoden, in Afrika is dat zelfs tot 50%

Nematoden, rondwormen of aaltjes zijn microscopisch kleine wormpjes die vrij levend voorkomen in elk ecosysteem, van de polaire regio’s tot de tropen. De meeste voeden zich met bacteriën en schimmels en zijn dus niet schadelijk, maar er bestaan ook nematoden die als parasiet leven op mensen, dieren of planten: parasitaire nematoden. Over het algemeen voeden plantparasitaire nematoden zich met de wortels van planten en veroorzaken ziekten zoals bijvoorbeeld aardappelmoeheid. Ze vormen een ernstige bedreiging voor de voedselzekerheid wereldwijd.

Vooral wortelknobbelnematoden zijn de grote boosdoeners. Ze kunnen reuzencellen laten vormen op de plaats waar ze de wortels binnendringen. De nematoden gebruiken dan de vervormde cellen om de voedingstoffen uit de plant te zuigen. De nematoden planten zich zo massaal voort, wat de groei van de plant belemmert en dus ten koste gaat van voedselproductie voor de mens. Om de strijd tegen deze bijzonder schadelijke parasieten te winnen is het cruciaal dat de nematoden correct en efficiënt geïdentificeerd worden. Zo kunnen de nematoden buiten spel gezet worden door bijvoorbeeld per perceel geregeld van gewas te wisselen of door resistente variëteiten te gebruiken.

DNA-onderzoek bij mitochondriën, de energiefabriekjes van een levende cel

Met mitochondriaal DNA hebben de onderzoekers van de vakgroep Biologie van de UGent, de National Plant Protection Organisation in Nederland en het International Institute of Tropical Agriculture in Nigeria de identificatie van deze parasieten verbeterd. Mitochondriën, de energiefabriekjes van elke levende cel, hebben een aparte hoeveelheid genetisch materiaal dat overgeërfd wordt van één van de ouders. Die zijn heel goed bestudeerd.

Uit hun onderzoek blijkt dat tropische wortelknobbelnematoden zeer nauw verwant zijn aan elkaar, maar toch wereldwijd voorkomen. Dat kan enkel verklaard worden door het feit dat de mens de parasiet via plantgoed en door landbouwontwikkeling verspreid heeft. Toch bevat de genetische code van deze nematoden net voldoende variatie om te bepalen tot welke soort een bepaald individu behoort, en is daardoor dus efficiënter te bestrijden. Het onderzoek moet in de toekomst bijdragen tot een grotere voedselzekerheid en duurzamere landbouw.