Professor Pieter Roelfsema van het Nederlands Herseninstituut werkte samen met Zweedse en Duitse onderzoekers aan een hersenimplantaat in muizen. Met hun onderzoek hopen ze op termijn blinde mensen hun zicht terug te geven.
Op welke manier kan jullie implantaat helpen om het zicht van blinde mensen te herstellen?
‘Bij een blind persoon kunnen we elektrodes in het brein implanteren om de hersencellen te stimuleren met stroom. Dan zien mensen licht, zelfs als ze al twintig jaar blind zijn. Wanneer je de juiste hersencellen met stroom activeert, kan je een beeld in de hersenen vormen. Dat ziet eruit als de matrixborden op de snelweg: lichtstipjes die een letter of pijl vormen.’
‘Wij werkten met muizen, maar hun zicht verschilt van dat van mensen. Daarom doen we verder onderzoek op apen. We hopen zo snel mogelijk met blinde mensen te werken.’
Wat is er nieuw aan jullie implantaat?
‘Wanneer iemand een hersenoperatie ondergaat voor de plaatsing van het implantaat, willen we dat het implantaat over een jaar nog werkt. Liefst over vijf of tien jaar ook.’
‘Wij werkten daarom met polymeren, zachte materialen die op keukenfolie lijken. Dat maakt hen flexibel genoeg om tussen de hersencellen te drijven. Zo houdt het implantaat contact met de hersenen. Klassieke implantaten zijn daarentegen gemaakt van stijve metaaldraden of silicium zoals in chips. Bij zo’n materialen ontstaat er littekenweefsel doordat er wrijving optreedt tussen het implantaat en het hersenweefsel wanneer je bijvoorbeeld je hoofd snel draait. Dat littekenweefsel vergroot de afstand tussen het implantaat en de hersenen, waardoor het implantaat contact verliest.’
‘Wanneer je op latere leeftijd blind wordt, wachten je hersencellen op informatie vanuit de ogen’
‘Daarnaast heeft ons implantaat een beschermlaagje dat de stroomtoevoer naar de hersenen intact houdt. Zonder dat beschermlaagje lossen de elektrodes op wanneer er veel stroom door gaat. De elektrodes worden dan dunner en op termijn valt het implantaat stil. Dat gebeurt bij het nieuwe implantaat dus niet.’
Is er een verschil tussen mensen die blind geboren zijn en mensen die blind geworden zijn?
‘Tijdens de vroege ontwikkeling leren de hersenen informatie uit het oog te interpreteren. Wanneer je op latere leeftijd blind wordt, wachten je hersencellen op informatie vanuit de ogen die dus achterwege blijft. Daar speelt een hersenimplantaat op in. Mensen die vanaf hun geboorte blind zijn, ontwikkelen dat systeem niet. Bij hen gaan de hersencellen voor zicht iets anders doen.’
‘Dat zou je kunnen voorkomen door een implantaat bij baby’s te plaatsen, maar dan moet je zeker weten dat het werkt en veilig is. Die veiligheid is al aangetoond voor het cochleair implantaat tegen doofheid en wordt nu onderzocht bij doofgeboren baby’s. Het idee voor mensen die een zintuig missen vanaf de geboorte is: ofwel zet je het implantaat heel vroeg, ofwel zet je het niet.’
