Oeroude feromonen houden koningin aan de macht

De feromonen die een bijen-, wespen- of mierenkoningin aan het hoofd van een kolonie houden, zijn geëvolueerd uit een signaal dat ongeveer 145 miljoen jaar geleden bij een solitaire voorouder aanwezig was.

Insecten, zoals bijen, wespen en mieren, hanteren een strikt kastensysteem met aan het hoofd een koningin en daaronder een grote groep werksters. Alleen de koningin heeft het recht om zich voort te planten. De koningin dwingt haar onderdanen daartoe door feromonen te produceren die de werksters in het nest onvruchtbaar houden.

Leuvense onderzoekers tonen nu in een nieuwe studie aan dat de chemische structuur van deze koninginferomonen bij mieren, bijen en wespen zeer gelijkaardig is. Dat suggereert dat de huidige koninginferomonen geëvolueerd zijn uit een signaal dat reeds aanwezig was bij een gemeenschappelijke, solitaire voorouder die ongeveer 145 miljoen jaar geleden leefde.

De wetenschappers merkten op dat de koninginferomonen van 64 verschillende bijen-, wespen- en mierensoorten tot dezelfde chemische klasse behoorden, de verzadigde koolwaterstoffen. ‘Ook solitaire soorten produceren deze verzadigde koolwaterstoffen. Zij gebruiken de stoffen om mannelijke soortgenoten aan te trekken’, zegt Tom Wenseleers van de KU Leuven. ‘Dit doet vermoeden dat de feromonen hun oorsprong vinden bij een solitaire soort die de verre voorouder is van alle mieren, bijen en wespen. Deze soort leefde ongeveer 145 miljoen jaar geleden.’ (kv)