Ontbossing: ‘Google Forest’ legt vinger op de wonde

Amerikaanse onderzoekers hebben dankzij de interface van Google Earth de eerste interactieve kaart gemaakt van het globale bosbestand. Ze kan landen helpen om hun goede intenties – eindelijk – in krachtdadig beleid om te zetten.

De omvangrijkste studie ooit naar de evolutie van het globale bosbestand staat deze week in het vakblad Science. Een vijftienkoppig team, gevormd door Amerikaanse onderzoekers van de University of Maryland, geografen van de NASA en van de Geologische Dienst van de Verenigde Staten en – last but not least – computerdeskundigen van Google, puzzelden in totaal 650.000 satellietbeelden bij elkaar. Het resultaat is een interactieve overzichtskaart die het wel en wee van de bossen op onze planeet toont tussen 2000 en 2012. De kaart mag een heus huzarenstukje worden genoemd, want ze is tegelijk consistent op globaal niveau, en relevant op lokale schaal. Enerzijds laat ze de grote ontwikkelingen zien in het bosoppervlak, bijvoorbeeld per klimaatzone. Anderzijds zorgt de ongekend hoge resolutie (tot 30 meter!) ervoor dat de kaart het verschil toont tussen bijvoorbeeld illegale houtkap en brandbouw.

Trends
Eerst en vooral de globale cijfers: in de periode 2000-2012 is in totaal 2,3 miljoen vierkante kilometer bos verdwenen. Tegelijkertijd kwam er ook 800.000 vierkante kilometer bos bij – voornamelijk door aanplantingen. Netto betekent dat een verlies van 1,5 miljoen vierkante kilometer bosoppervlak. Interessanter zijn echter de trends die zich tijdens het vorige decennium hebben afgespeeld. Zo versnelt in de tropische klimaatzone het tempo waaraan bossen verdwijnen – met ruim 2.000 vierkante kilometer per jaar. Dat is opmerkelijk, want sedert 2003 kent bijvoorbeeld het Amazonewoud in Brazilië – waar nog dagelijks hectaren regenwoud sneuvelen – een terugval in de ontbossing. De overzichtskaart, waarachter een immense database schuilgaat met allerhande statistieken, laat dit zien: in vergelijking met 2003-2004, toen er 40.000 vierkante kilometer Braziliaans regenwoud verdween, was de ontbossing in 2011-2012 met de helft verminderd (tot 20.000 vierkante kilometer). Dat het tempo van de ontbossing tóch toeneemt in de tropen, komt voornamelijk door de erbarmelijke situatie in landen zoals Indonesië, Maleisië, Paraguay, Bolivia, Zambia en Angola.

Excuus
De tastbaarheid en ondubbelzinnigheid van de informatie uit de overzichtskaart, kan hier in de nabije toekomst hopelijk verandering in brengen. Want hoewel de Indonesische regering in 2011 al een moratorium heeft ingesteld op het uitreiken van nieuwe kaplicenties, toont de kaart toch aan dat de ontbossing in 2011 en 2012 toenam. Volgens Matthew Hansen, leider van het onderzoeksteam, kunnen de verschillen tussen Brazilië en Indonesië uitgelegd worden in functie van het al dan niet gebruiken van beschikbare informatie. ‘De Braziliaanse overheid heeft de beelden van Landsat 7 – dezelfde beelden die Hansen en z’n collega’s gebruikten bij het samenstellen van hun kaart – ingezet om de ontbossing in eigen land in kaart te brengen’, schrijft Hansen in Science. ‘Vervolgens hebben ze recentere beelden van Landsat gebruikt om de wereld te overtuigen dat ze werkelijk vorderingen hadden gemaakt. Een land als Indonesië heeft nooit op dezelfde manier van deze satellietbeelden gebruik gemaakt om haar eigen beleid kracht bij te zetten. Wij hopen dat met deze overzichtskaart geen enkel land nog het excuus kan aanvoeren dat ontbossing moeilijk is tegen te gaan.’ En de regeringen van Indonesië, Paraguay, Angola en de andere slechte leerlingen in de klas zijn gewaarschuwd: het is immers de bedoeling dat de overzichtskaart elk jaar wordt geüpdatet.

‘Google Forest’ is een globale kaart, en dus wordt ook de evolutie van het bosbestand in de subtropische en gematigde klimaatzones in beeld gebracht. Hier valt vooral op dat het ‘verloop’ van bossen – de beweging van af- en aanwas – in de subtropische zone vaak veel groter is dan in de tropische klimaatzone. Zo werd tijdens het voorbije decennia vier keer zoveel landoppervlake ontbost en bebost in het zuidoosten van de Verenigde Staten dan in het Zuid-Amerikaanse regenwoud. Het toont aan dat ontbossing niet alleen een probleem is van de landen die grote stukken regenwoud binnen hun grenzen hebben. Wel is het zo dat in de VS veel meer bos (opnieuw) wordt aangeplant.

Dit artikel verschijnt ook in Eos Weekblad op iPad. Elke vrijdag bieden we u een nieuwsgedreven weekblad, gelardeerd met beeld en geluid. De Eos-app kunt u gratis downloaden in de App-store van iTunes. Met die app haalt u de wekelijkse uitgaven gratis binnen.