Sommige cobrasoorten zijn in staat om hun belagers van meer dan twee meter met gif te raken. Daarbij mikken ze op de ogen. Bij de meeste gifslangen is de samenstelling van het gif afgestemd op het zo snel mogelijk uitschakelen van hun prooien. Niet zo bij deze scherpschutters, blijkt uit onderzoek waaraan wetenschappers van de Universiteit Leiden meewerkten.

De biologen testten het gif van zeventien verschillende spuwende en niet-spuwende cobra’s en van enkele verwante slangensoorten. Ze voegden het in het lab bij geïsoleerde muizenneuronen die normaal pijnsignalen uit de ogen en het gezicht opvangen. Het gif van de spuwende slangen bleek de neuronen veel sterker te activeren.

Het gif bestaat zowel bij spuwende als niet-spuwende soorten voornamelijk uit zogenoemde drievingertoxines, vernoemd naar hun 3D-structuur. Maar in het gif van de spuwers vonden de wetenschappers veel meer fosfolipase A2, een enzym dat de werking van de andere aanwezige gifstoffen aanzwengelt. Met een pijnlijkere cocktail als resultaat.

De wetenschappers konden aantonen dat datzelfde trucje bij drie groepen slangen plaats vond, onafhankelijk van elkaar. Evolutie sleutelde op dezelfde manier aan het gif van Aziatische en Afrikaanse spuwende cobra’s, en van de nauw verwante Zuid-Afrikaanse ringhals. Dat maakt er een knap staaltje convergente evolutie van, waarbij soorten onafhankelijk van elkaar tot dezelfde ‘oplossing’ komen.

Het pijnlijkere gif geeft de slangen meer kans om zich uit de voeten te maken. Aangezien het ontstaan van de spuwende slangen ongeveer samenvalt met de opmars van enkele van onze rechtop lopende voorouders, vermoeden de wetenschappers dat het gif weleens voor hun ogen bestemd kan zijn geweest, al is er nog veel meer onderzoek nodig om die hypothese te bevestigen.