Amerikaanse wetenschappers berekenden dat boeren die bijenhabitat voorzien, vooral hun buur daarmee een plezier doen. Gedeelde investeringen kunnen winst opleveren voor iedereen.
Zonder bijen zijn de boeren in Central Valley in Californië compleet verloren. Hun gewassen bestaan grotendeels uit amandelen en bessen, die afhankelijk zijn van de bestuiving. De bijen verhogen dus de opbrengst van de boeren, maar niet elke boer staat te springen om een stukje land op te offeren als bijenhabitat. Economisch gezien is dat logisch, want elke vierkante meter zonder gewassen vormt een verlies aan inkomsten.
‘Wilde bijen leveren een essentiële dienst als bestuivers van vele gewassen, maar ze moeten ook ergens in de buurt van de akker een nest kunnen bouwen. Het is begrijpelijk dat landbouwers met erg waardevolle gewassen niet altijd oppervlakte willen vrijgeven voor bijen, zeker als de bijen van hun buur gratis komen bestuiven’, zegt onderzoeksleider Eric Londsdorf, entomoloog en hoofdwetenschapper van het Natural Capital Project aan de Universiteit van Minnesota. Het team van Londsdorf berekende de kosten en baten van bijenhabitat voor een boer die zijn land ervoor opgaf én zijn buurman. Hun conclusie: de buur is vaak beter af.
Bedankt, buurman
De onderzoekers combineerden informatie over de plaatselijke gewassen en over de levenswijze van wilde bijen met patronen van landbezit. Ze berekenden dat land vrijmaken voor bijenhabitat voor dertien procent van de landeigenaars genoeg winst zou opleveren om te compenseren voor hun verlies. 47 procent creëert wel winst die groter is dan het verlies, maar niet voor zichzelf. Die winst gaat naar de buren. Voor de overige veertig procent van de boeren zijn de kosten groter dan de baten. De boeren die erin slaagden winst te halen uit hun bijen, hadden over het algemeen grotere akkers en gewassen die waardevoller waren en/of meer afhankelijk van de bestuiving.
Om dat systeem eerlijker te maken, is het dus beter om te plannen op welke plaatsen extra bijenhabitat meer winst genereert en om er samen voor te betalen. ‘Dit is typisch voorbeeld van een tragedy of the commons, een situatie waarin wat goed is voor de samenleving slecht is voor het individu. Ons onderzoek toont wanneer samenwerken winst oplevert voor iedereen en - net zo belangrijk - wanneer niet’, zegt onderzoeker Taylor Ricketts.
Samenwerking beter voor bijen
Bijenhabitat creëren is ook bij ons een goede manier om populaties van bestuivers te versterken. Tot op heden worden bijvoorbeeld bloemenstroken financieel gestimuleerd via beheerovereenkomsten met de Vlaamse Landmaatschappij. De samenwerking tussen boeren is bij ons dus niet meteen een financiële vereiste, maar volgens studies van het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO) maakt het de ingreep wel effectiever. Zo blijkt dat een aanpak die zich richt op een ruimer gebied nuttiger is dan maatregelen op perceelniveau. Dat geldt met name voor Vlaanderen, gezien het landschap en landgebruik erg versnipperd zijn.
