De liefde van de nachtvlinderman gaat door de neus. Vrouwtjes lokken partners met lekker geurende feromonen. Sommige vrouwtjes althans, want niet alle nachtvlinderwijfjes ruiken even aantrekkelijk. Toch weten de onpopulaire vrouwtjes een partner aan de haak te slaan, door zich in de buurt van sexy soortgenoten op te houden, melden Nederlandse en Amerikaanse onderzoekers op het congres van de European Society of Evolutionary Biology.

De wetenschappers bestudeerden de tabaksmot, een veel voorkomende plaag in de Verenigde Staten. Het was de onderzoekers opgevallen dat sommige vrouwtjes er niet lijken in te slagen een mannetje aan te trekken om te paren. Als dat het geval zou zijn, zou je verwachten dat niet lekker ruikende motten snel uit de populatie verdwijnen, bij gebrek aan nakomelingen.

De onderzoekers kweekten verschillende generaties motten in het lab. Ze selecteerden telkens de minst en meest aantrekkelijke vrouwtjes. Zo creëerden ze twee groepen: onweerstaanbare wijfjes en muurbloempjes. Vervolgens stelden ze groepjes van telkens twee wijfjes samen, en lieten daar een mannetje op los.

Een duo sexy nachtvlindervrouwtjes wist altijd het mannetje naar zich toe te lokken, een duo onaantrekkelijke vrouwtjes nooit. Maar wanneer het duo uit een aantrekkelijk en een onaantrekkelijk exemplaar bestond, slaagde het muurbloempje er in 17 procent van de gevallen in om te paren. Schijnbaar is het voor het door de geur gelokte mannetje niet zo makkelijk om uit te maken voor wie hij precies is gekomen.

Of de onaantrekkelijke vrouwtjes in de natuur aantrekkelijk gezelschap opzoeken, is nog niet duidelijk, maar het lijkt er wel op, zegt Astrid Groot (Universiteit van Amsterdam), die het onderzoek leidde. ‘De vraag is moeilijk te beantwoorden omdat de vrouwtjes ’s nachts nauwelijks te vinden zijn. Bij een experiment waarbij we vrouwtjes loslieten in een kooi met planten, en om het half uur gingen kijken waar ze zich bevonden, hebben we wel vastgesteld dat ze dichter bij elkaar zitten als ze mannetjes willen lokken.’

De strategie kan verklaren hoe onaantrekkelijke nachtvlinders toch niet uit de populatie verdwijnen. Maar waarom zouden de sexy motten dat gedrag tolereren? Ook zij winnen: hun kans om te paren is groter in de nabijheid van een muurbloempje dan in het gezelschap van een aantrekkelijke soortgenote.