Sir David King, blijf van die knoppen af!

Het is een vrolijke boel op de trein van Mechelen naar Brussel-Noord. Het gloednieuwe Mechelse perron staat al snel vol met demonstranten, waaronder veel jonge mensen en gezinnen, die drie Brussels (EU, België en Vlaanderen) wakker willen schudden op deze zonnige dag. Ik heb vlot een plekje gevonden en zie een gezin uit de Rupelstreek binnenkomen. Opa, oma, mama en twee leuke kinderen. Op de rug van de zorgzame moeder lees ik: Rupelstreek geen Oosterweelstort.

De trein vertrekt en ik realiseer me dat ik achteruitrij. Dat vind ik niet zo prettig. Oma blijkbaar ook niet, want al snel laat ze weten dat ze op een andere plek, naast haar kleinzoontje, wil gaan zitten. Opa, blijkbaar gewend aan dergelijke discussies, glimlacht wijs en keuvelt verder. Er is een kantelmoment: oma gaat naast haar kleinzoontje zitten en mama ploft naast mij neer. Na enige discussie is alles door haar in goede banen geleid.

De dappere, kleine jongeman, had de avond ervoor, duidelijk onder leiding van zijn moeder, een prachtig bord gemaakt om te protesteren. Een mooie, heldere, knalgele zon beschijnt de tekst: “Save the Planet”, die keurig op het bruine karton is geschreven. Het plakkaat hangt met een stemmig rood-wit koordje om zijn nek. En hij is er duidelijk trots op en heeft er, zoals de hele groep, zin in.  Learning by doing. Shit, denk ik, ‘Dat is weer zo’n onzinnige tekst’. De planeet redt zichzelf wel. We moeten onze WERELD redden. Ik heb de pret niet verstoord. Fijn dat ze erbij zijn.

Climate Crisis Advisory Group, CCAG

Deze in juni 2021 opgerichte onafhankelijke internationale adviesgroep bestaat uit vijftien door Sir David King en de Universiteit van Cambridge geselecteerde wetenschappers, afkomstig uit elf verschillende landen. Ook is er duidelijk rekening gehouden met de gendergelijkheid. Acht deelnemers zijn vrouwen met een zeer diverse achtergrond. Iedereen is een autoriteit op zijn of haar gebied. En iedereen draagt bij aan een holistische visie ten aan zien van de snel verslechterende klimaatcrisis.

De 82-jarige chemicus Sir David King is de oprichter en voorzitter van het Centre for Climate Repair van de Universiteit van Cambridge. Dat centrum financiert het CCAG-project. Daarvoor was King van september 2013 tot maart 2017 de permanente speciale vertegenwoordiger voor klimaatverandering van de Britse regering. Van 2000 tot 2007 was hij wetenschappelijk hoofdadviseur van de regeringen van Tony Blair en Gordon Brown.

Er is maandelijks een zoombijeenkomst waaraan iedereen zonder kosten deelneemt. Ook worden er maandelijkse, korte rapporten gepubliceerd. Zo zag her rapport Extreme weather events in the Arctic and beyond: A global state of emergency, in juli het levenslicht. Het is dit rapport dat onder andere in het interview We moeten de zeeën herbebossen met plankton, vissen en heel veel walvissen, van De Standaard wordt besproken.

Het woordje ‘Repair’ in het onderzoekscentrum waarvan hij ook de voorzitter is, spreekt overigens boekdelen. Het wijst zonder meer op het toepassen van geo-engineering. Dat is spelen met de knoppen van de planeet, terwijl je niet goed weet wat je doet. Dat hebben we al gedaan met de Britse industriële revoluties. Niet doen dus.

Het plan om het Arctische zeeijs te laten aangroeien door met 700-1000 marineschepen de lucht te bevochtigen met zeewater, is een dergelijk voorstel. Het zou wellicht best zo kunnen zijn dat je zo een verknalde toestand repareert, maar zeker is niets. Ik vind het ondoordacht om met zulke uitspraken te komen in de aanloop naar Glasgow. Veel te handig voor politici die hun hoop en durf alleen maar vestigen op de nieuwe technologie! Bovendien hebben de arme landen zo weer het nakijken. Dit heeft niets te maken met klimaatrechtvaardigheid.

De politie op zijn best

De hoofdstedelijke politie is massaal aanwezig. Ik vraag me af of dit vanwege het onderwerp is of dat dit nu eenmaal moet. Na aankomst op het Noordstation kun je geen kant op, behalve de goede.

We worden vlot naar de uitgang geleid, waar de zon je tegemoet lacht. Het is er gezellig druk. Ik kijk even achterom of ik het Rupelstreekgezin nog zie. Die zijn opgelost in een snel groeiende menigte. De uitgang van het station blijft maar mensen met spandoeken uitbraken. Dit wordt een goeie dag!

Honderden worden duizenden, die weer aangroeien tot tienduizenden. Volgens de Vlaamse kranten zijn het er uiteindelijk 25.000. De Waalse media zien het wat beter en hebben het al snel over tenminste 50.000, vooral jonge mensen. En dat klopt beter. Het trefpunt van de Grootouders voor het Klimaat zijn de trappen van de Financiëntoren aan de Kleine Ring. Er zijn al veel mensen en veel ambassadeurs. Iedereen klapt, ook de vele omstanders, als er weer een groepje bijkomt. De sfeer is goed en de politie is vriendelijk maar resoluut. Daar kunnen de politici nog iets van leren.

Op de trappen maakt een koppel nog snel even een bord met een ludieke leus. Op mijn vraag wat ze geschreven heeft houdt ze haar bord spontaan en parmantig omhoog. ‘Go Vegan’ is de opdracht. Daar ben ik het, maar mijn beenhouwer uiteraard niet, helemaal mee eens. We zitten al jaren in die smakelijke transitie. En dat terwijl ik vroeger wel eens draadjesvlees voor mijn verjaardag vroeg.

Iedereen kan veranderen. Iedereen kan zijn steentje bijdragen. Minder vlees eten betekent minder bossen kappen, minder stikstofuitstoot en minder dood en verderf zaaiende algenbloeien in de zee. Die ontstaan door de geïndustrialiseerde, intensieve landbouw, waarin veel kunstmest wordt gebruikt om veevoer te verbouwen. We zijn zo royaal met de kunstmest dat een deel ervan via de rivieren in zee stroomt. Dat leidt tot zoveel algen dat uiteindelijk het andere leven het loodje legt in de zogenaamde ‘dode zones’. En die nemen alleen maar in aantal en omvang toe.

En het zijn nu juist die ‘onderwaterbossen’ die Sir David ook wil doen aangroeien. Hoe verzin je het!

En marche

Tegen twee uur passeert er een grote groep fietsers, daarna volgen de demonstraten uit het rampgebied van Wallonië, waar de overstroming letterlijk uit de lucht viel. Zelfs daar voegden we nog het onze portie ellende aan toe aan toe, door een stuwdam veel te laat en op het moment surprême open te zetten. Dit terwijl de meteodiensten tijdig waarschuwden voor het naderend onheil.

Dan stroomt de Kleine Ring bomvol met vooral protesterende jongeren en jonge gezinnen. Het is een lawine van mensen. Allemaal luidruchtige, boze, in de politiek teleurgestelde mensen, die hun toekomst opeisen. Het is een massale kreet voor een eerlijke verandering, voor Climate Justice. En wel NU

Ondertussen vergadert onze regering voort. Ze buigt zich over de prangende zaken van hun begroting. Ja, ja, ze maken beleid. Het is koffiedik kijken wat er voor het bestrijden van de klimaatcrisis uitkomt. Ik verwacht weinig. Zou men zich realiseren, vraag ik me af, dat de coronacrisis peanuts is bij de nu snel naderend kantelpunten in het klimaatsysteem als we in het 1,5-2,0^oC traject komen?. Komen ze in Glasgow nu eindelijk eens met dezelfde boodschap?

We schuiven ons vastberaden en voorzichtig, met de ambassadeurs voorop, tussen de deinende massa. Wat geduw. Geen gemopper. Wel een warm applaus. Wij zijn hier om nog maar weer eens te eisen dat er een pro-actiever beleid komt tegen de klimaatcrisis. We doen dit omdat we weten dat de overheid te lang zeurt en om de pot draait. We doen dit omdat we bezorgd zijn over wat de volgende generaties te wachten staat door dit geaarzel, waardoor we een zware hypotheek op hun toekomst leggen. Wij willen een duurzame en eerlijke wereld voor hen.

Met enige moeite worden we de Wetstraat in geleid. Grote spandoeken en dansende kinderen met een wat onhandige moeder verwelkomen ons. Een enorm spanbord vertelt ons dat het ‘Tijd voor Revolutie’ is. Ik denk meer aan een goed georganiseerde ingrijpende, eerlijke transitie. Revoluties brengen, historisch gezien, alleen maar ellende.

Voor me zie ik een eindeloze zee van protest. Erboven verschijnt een helikopter en een drone. Sommigen steken en middenvinger op. We trotseren de EU-wijk en passeren Schumann. Bij het Jubelpark, een staaltje van de hoogmoed van Koning Leopold II, lost de demonstratie op in nakeuvelende groepjes. Bij de uit afvalhout gemaakt toiletten, waarvoor als toegang een kastanje wordt gevraagd, vraagt een olijke en vrolijke jongeman me: ‘Heeft u gereserveerd?’

Lange rijen voor de verschillende eettenten. Belgisch bier en een groot podium voor muziek en toespraken maken duidelijk dat het tijd is voor ontspanning. Ik kom een stel grootouders tegen die genieten van een heerlijk puntzak patat. Mijn voeten doen zeer. Met de gratis ondergrondse worden we weer snel de stad uitgeloosd. Een voortreffelijke, indrukwekkende dag. Het geeft een goed gevoel. Dat is beter dan niets doen.

Tot groot ongenoegen van onderwijsminister Ben Weyts kondigt Anuna De Wever in de Zevende Dag het begin van de Schoolstakingen weer aan. Zijn reactie is, evenals die van CD&V-voorzitter Joachim Coens, gewoon banaal. Hebben ze het nu nog niet begrepen? Dan maar weer de straat op.

De zeeën herbebossen met plankton, vissen en heel veel walvissen

Het is een aantrekkelijke kop, zal men bij De Standaard wel hebben gedacht. Het trekt de aandacht en we komen allemaal te weten wie Sir David King en zijn CCAG is. Het is zonder meer een gezaghebbende club met veel state-of-the -art wetenschappelijke kennis en een boeiend netwerk. Dat wel.

Maar de zeeën herbebossen met plankton is onzin. IJzerbemesting heeft nog veel haken en ogen. De oceaan is een complex system. Wat ik me van dergelijke experimenten in de jaren 1990 in de Zuidelijke Oceaan herinner, is dat het niet werkte. Je moet naar het hele systeem kijken en niet bemesting zoals we dat op het land al decennia doen, in andere vorm toepassen in de oceaan. Dat is gewoon vragen om moeilijkheden. Blijf van die knoppen af, Sir David King en wie dan ook!

Meer vissen zou mooi zijn. Laten we eens beginnen met minder te vissen. Meer walvissen is goed voor de gezondheid van de oceaan en die van ons. Want een gezonde oceaan is nodig om duurzaam te kunnen oogsten. De VN heeft hiervoor net de Decade of Ocean Science for Sustainable Development gelanceerd. Die moeten de lacunes in onze kennis aanvullen. Begin dan niet in de tussentijd al te knoeien met diezelfde oceaan, is mijn mening.

Jaren geleden gingen we bij Hermanus in Zuid-Afrika walvissen spotten. Dat was een ongelooflijke ervaring. Je zag op een avondwandeling tientallen, spelende Zuidkapers, moeders met jongen, enz. We boekten een excursie in een klein, gammel bootje en bevonden ons op zeker moment middenin en groep walvissen. Eén dook vlak achter het bootje op. Ik was gefascineerd. Hij of zij had bruine ogen. We keken elkaar, volgens mij dan, even aan en ik maakte en foto. Daarna verdween de kolos gracieus in de diepte. En slaakte mijn vrouw een zucht van opluchting. Eén zwieper van de staart had van ons bootje een ander model gemaakt.

Sir King wil om verschillende redenen meer walvissen in de oceaan. In een seminar voor de Gootouders stelde ik voor een walvis in plaats van een pandabeer te adopteren, omdat deze dieren ook veel CO₂ uit de atmosfeer in de oceaan brengen. Ik ben het met Sir David zijn opvatting eens dat er meer walvissen moeten komen. Terug naar zoals het was, maar dan wel zonder de walvisjacht!

Maar hier is wel, evenals elke maatregel om erger binnen de klimaatcrisis te voorkomen, een drastische verandering nodig in onze houding ten opzichte van de natuur. We zijn er maar een klein onderdeel van. We zijn er onlosmakelijk mee verbonden. Ook al zijn we dat vergeten.

Weg met het idee van het ‘Tijdperk van de Mens’ of het Antropoceen, dat notabene met atoombommen begint. Dat symboliseert immers vernietiging en vervuiling, in plaats van duurzaam samenleven.

Er is vooral weer respect voor die natuur nodig. Evenals respect voor de toekomstige generaties. Stop met te denken dat de technologie het wel zal oplossen. Dat is een perceptie van de zwakke, meer niet. Van het zoeken van uitvluchten in plaats van op te treden.

De regeringsverklaring van premier De Croo op dinsdag 12 oktober liegt er niet om.

‘Het laatste rapport van het VN-klimaatpanel schetst een grimmig en ondubbelzinnig beeld. De klimaatverandering versnelt, we krijgen extremer weer: meer hittegolven, meer droogte, zware regen. Alle lichten staan op rood. Het is aan ons om erger voorkomen. Onze uitstoot moét omlaag. De aanpak van de klimaatcrisis is veruit de belangrijkste opdracht van onze generatie. Het is letterlijk een zaak van leven en dood. Als we dit niét aanpakken, vallen er nog meer klimaatslachtoffers. Het ligt in onze handen. Maar we kunnen enkel slagen als we ons niet laten verlammen door doemdenken. De klimaatcrisis is veroorzaakt door de mens. Het is ook aan ons om met oplossingen te komen. En dat doén we.’

Eindelijk meer duidelijke taal. De NVA was om de een of andere reden opgestapt aan het begin van dit voor ons, de bezorgde burger, zo belangrijke moment.
 

De foto’s zijn van de auteur, behalve als dit anders is aangegeven.