Soortvorming, live vanuit het lab

In slechts een paar maanden tijd ontstonden uit één virus twee nieuwe soorten.

Soortvorming is een van de fundamentele bouwstenen van de evolutietheorie. Darwin gebruikte het opsplitsen van een soort in nieuwe soorten (die zich per definitie niet meer met elkander kunnen voortplanten) om de wijdvertakte stamboom van het leven te kunnen verklaren.

Maar soortvorming is zelden live meegemaakt door biologen, en dat komt natuurlijk omdat het een bijzonder traag proces is. Daardoor moest het bewijs van soortvorming totnogtoe voornamelijk worden opgegraven (fossielen) of onthuld middels genetische analyses.

Amerikaanse biologen zijn er nu echter in geslaagd het hele proces van begin tot eind live mee te maken. Ze deden dat niet in de vrije natuur, maar in hun laboratorium, waar ze voornamelijk werken met virussen.

De wetenschappers startten met een voor de mens onschadelijke bacteriofaag – een virus dat bacteriën binnendringt – die ze lieten ‘rondzwemmen’ in een laboratoriumfles waarin ook E. coli-bacteriën zaten. De oorspronkelijke faag gebruikt twee verschillende receptoren op de celwand van de bacteriën om ze binnen te dringen.

Daarna vulden de vorsers de fles aan met bacteriën waarbij ofwel de ene, ofwel de andere receptor was uitgeschakeld. De gevolgen lieten niet op zich wachten. Na slechts een paar maanden was het oorspronkelijke virus in z’n geheel vervangen door twee nieuwe virussen – elk gespecialiseerd in de ene dan wel de receptor. Dat is verwonderlijk, vooral omdat de oorspronkelijke bacteriofaag zich ook aan beide receptoren kon binden.

De onderzoekers zien hierin een illustratie van een bekend fenomeen uit de evolutiebiologie: specialisatie wint het zeer vaak van generalisatie. Oftewel: een organisme dat heel goed is in één ding doet het vaak beter dan een organisme dat verschillende dingen kan, maar in geen ervan uitblinkt. (sst)

Bron: Justin Meyer, University of California, San Diego, VS in Science