‘Deze doelstelling is niet gehaald’. Het is een vaak terugkerend zinnetje in het jongste rapport van de Verenigde Naties over de staat van de biodiversiteit wereldwijd. Van de 20 in 2010 geformuleerde doelstellingen om de achteruitgang van biodiversiteit te stoppen, is er geen enkele volledig gehaald. Aan slechts zes eisen is ten dele voldaan. Het verlies van soorten gaat aan snel tempo verder, en de druk op de biodiversiteit neemt toe in plaats van af, besluit het rapport.
Tegen 2020 moest de snelheid waarmee natuur verdwijnt minstens zijn gehalveerd. De impact van vervuiling, waaronder meststoffen uit de landbouw, moest tot aanvaardbare niveaus worden teruggebracht. Het uitsterven van bedreigde soorten moest worden vermeden. Dat, en veel meer, is allemaal niet gelukt.
Ontbossing verloopt gemiddeld een derde trager dan een decennium geleden, maar de snelheid waarmee bos verdwijnt neemt in sommige gebieden nog steeds toe. De versnippering en degradatie van waardevolle ecosystemen gaat door. Vervuiling blijft een belangrijke aanjager van biodiversiteitsverlies. De kwetsbaarheid van soorten neemt gemiddeld genomen toe. Naar schatting een miljoen soorten is in meer of mindere mate bedreigd.
Toch zijn er enkele lichtpunten. Zonder de inspanningen tijdens het voorbije decennium zouden twee tot vier keer meer vogels en zoogdieren zijn uitgestorven. De oppervlakte natuurreservaten is sinds 2000 toegenomen van tien tot vijftien procent op het land, en van drie tot zeven procent op zee. Er zijn successen geboekt in de strijd tegen invasieve exoten en waar duurzame visserij ingang heeft gevonden, hebben visbestanden zich hersteld.
Transitie
Maar om het tij echt te keren zijn ingrijpende veranderingen nodig. Nog intacte ecosystemen moeten worden gevrijwaard, gedegradeerde natuur moet hersteld. De productiviteit van de landbouw moet omhoog, de impact ervan op het milieu omlaag. De opwarming van het klimaat moet worden gestopt (bonus: natuurbescherming en -herstel kan daarbij helpen).
Vorige week kwamen ook in het vakblad Nature wetenschappers tot de conclusie dat het nog niet te laat is om de wereldwijde afnamen van de biodiversiteit te stoppen. Hun aanbevelingen klinken bekend. Er is nood aan meer beschermde natuur en natuurherstel. Door duurzame intensivering van de landbouw, minder voedselverspilling en minder vleesconsumptie kunnen we volgens de onderzoekers vermijden dat nog meer natuur onder de ploeg verdwijnt. Zonder doortastende natuurbescherming en een transformatie van ons voedselsysteem is het onmogelijk de trend te stoppen.
Lees ook: 'Te weinig, te traag: Vlaamse natuur hapt naar adem'
Uit een nieuwe analyse blijkt dat het een beetje beter gaat met de biodiversiteit in België, maar verre van goed. Wetenschappers kwamen in de Eos Special over onze natuur tot eenzelfde conclusie.
