Zwemmen in zoetwater in Zuid-Europa wordt riskanter door de opkomst van een tropische parasiet.
Door de klimaatverandering komen steeds meer tropische infectieziekten naar Europa. Uit nieuw onderzoek blijkt dat ook het risico op schistosomiase de komende eeuw sterk zal stijgen. De ziekte die je kan oplopen tijdens het zwemmen of baden in besmet zoet water wordt namelijk veroorzaakt door parasitaire platwormen. En de zoetwaterslakken, zoals Bulinus truncatus, die de platwormen overdragen kunnen door de klimaatverandering in verschillende Zuid-Europese landen overleven.
Wereldwijd telt schistosomiase jaarlijks meer dan 200 miljoen besmettingen, waardoor ze na malaria de meest voorkomende infectieziekte is. Tot nu toe zijn de meeste gevallen bekend in Afrika en delen van Zuid-Amerika en Azië. Maar ze komt al sinds 2013 voor op het Franse eiland Corsica en recenter ook in het Spaanse Almería. Over een eventuele verdere verspreiding tastten onderzoekers tot nog toe in het duister.
Geschikt klimaat
Omdat de parasitaire platwormen die schistosomiase veroorzaken zoetwaterslakken nodig hebben als gastheer, onderzochten biologen van KU Leuven, het AfrikaMuseum en de Universiteit van Kopenhagen, de maximum- en minimumtemperaturen waarin de slakken kunnen overleven. ‘We stelden vast dat ze zich makkelijk kunnen aanpassen aan nieuwe omstandigheden en daardoor makkelijk nieuwe gebieden zoals Europa kunnen koloniseren’, vertelt onderzoeker Tim Maes van KU Leuven.
In België zullen de slakken voorlopig niet kunnen overleven
Het team combineerde de gegevens met modellen die het Europese klimaat in de komende eeuw voorspellen om de toekomstige verspreiding van de slak in te schatten. Hieruit blijkt dat het klimaat in grote delen van Spanje, Portugal, Frankrijk, Italië en Griekenland in de loop van de eeuw geschikt zal zijn voor de zoetwaterslakken om te overleven. ‘Eerder onderzoek toonde al aan dat de parasiet zelf in staat is om in een gematigd klimaat te overleven, maar je hebt zowel de slak, de parasiet als de mens nodig om de infectiecirkel rond te maken’, vertelt Tine Huyse van KU Leuven en het AfrikaMuseum. ‘Reizigers die de parasiet vanuit Afrika naar Europa brengen, vormen nu op zich geen probleem, maar door de klimaatverandering zullen de drie elementen wél in het Europese klimaat kunnen gedijen en kan de infectie zich verder verspreiden.’
Alertheid bij reizigers en artsen
De onderzoekers willen vakantiegangers dan ook attent maken op het mogelijke risico van een verfrissende duik in een rivier, vijver of meer. In België zelf verwachten ze voorlopig niet dat de slakken zullen kunnen overleven. ‘Maar terugkerende vakantiegangers moeten alert zijn op de symptomen’, vertelt Maes. Een besmetting resulteert in huiduitslag, bloedarmoede, hevige buikpijn en bloed in de urine of stoelgang. Er bestaat geen preventieve medicatie of vaccin en de infectie is goed behandelbaar, maar onbehandeld kan de ziekte ook leiden tot onvruchtbaarheid, blaaskanker, leverfibrose, of groei- en leerachterstand bij jonge kinderen. ‘Ook voor huisartsen is het niet altijd evident om de link te leggen met schistosomiase als toeristen niet buiten Europa hebben gereisd, met alle gevolgen van dien’, besluit Huyse.
