Unieke situatie: 3 tropische cyclonen tegelijk

Dankzij satellietbeelden zijn we getuige van een unieke situatie in de Stille Oceaan: niet minder dan drie tropische cyclonen razen tegelijkertijd van oost naar west.

Het gebeurt soms nog wel eens dat een duo van orkanen een dans uitvoeren in de Stille Oceaan, maar nooit eerder werden er drie tegelijkertijd waargenomen. Bovendien is zelfs een vierde in de maak: tropische depressie E14 wordt verwacht vandaag nog uit te groeien tot een tropische storm. Deze zou dan de naam Kevin krijgen. Deze uitzonderlijke activiteit zou te maken hebben met El Niño.

Kilo is momenteel een tropische cycloon van Categorie 4 (de zwaarste exemplaren behoren tot categorie 5). Ignacio was op 31 augustus ook nog een categorie 4 tropische cycloon, zwakte vervolgens af tot een tropische storm en is ondertussen weer geactiveerd tot een categorie 1 tropische cycloon. Ook Jimena behoorde gisteren nog tot de 4de categorie, maar is nu afgezwakt tot categorie 3.

Van West naar Oost: Kilo, Ignacio en Jimena

El Niño

In de buurt van de evenaar bevindt zich de InterTropische ConvergentieZone (ITCZ). Dit is een zone van lage luchtdruk die rond de planeet slingert. Lucht die wordt aangevoerd door de passaatwinden (noordoostpassaten ten noorden van de ITCZ en zuidoostpassaten ten zuiden van de ITCZ), convergeert dus in de ITCZ.

Dit heeft ook als gevolg dat er in het evenaarsgebied op de Stille Oceaan een stroming van het oppervlaktewater ontstaat van oost naar west. Vrij warm water aan de oppervlakte van de oceaan wordt zo verplaatst naar het westen, richting Indonesië en Australië. Aan de oostkant van de oceaan, nabij Ecuador en Peru welt koud water uit diepere lagen van de oceaan op.

Het verschil in temperatuur van het zeewater zorgt ook voor drukverschillen in de atmosfeer. Het warmere water in het westen van de Stille Oceaan gaat doorgaans gepaard met lagedrukgebieden, terwijl er in de buurt van het koude zeewater nabij Ecuador en Peru doorgaans een hogere druk wordt waargenomen. De lagedrukgebieden zorgen voor neerslag, terwijl Ecuador en Peru een droog klimaat kennen.

Nu gebeurt het soms dat de passaatwinden zwakker zijn dan gewoonlijk of zelfs stilvallen. In deze situatie wordt het warme zeewater veel minder westwaarts getransporteerd of stroomt het zelfs terug naar het oosten. Het opwellen van koud water langs de kusten van Ecuador en Peru is tijdens deze periode ook minder sterk of komt tot stilstand. Omdat deze verandering van de gemiddelde toestand zich enkele keren voordeed in de kerstperiode, gaf men er de naam El Niño (het jongetje) aan.

Samen met het warmere oceaanwater bewegen ook de lagedrukzones meer oostwaarts. Australië, Indonesië en de Filippijnen kennen nu een drogere periode. In Centraal-Amerika valt er nu meer neerslag dan gemiddeld.

Het omgekeerde is ook mogelijk: soms waaien de passaatwinden sterker dan gewoonlijk, waardoor het warme zeewater nog feller westwaarts wordt geduwd en er nog meer koud water uit de diepte naar boven komt in het oosten van de Stille Oceaan. Een dergelijke periode kreeg de naam La Niña (het meisje) mee.

De gebieden in het westen van de Stille Oceaan kennen nu een extra natte periode met vaak watersnood. Ecuador, Peru en omgeving worden nu getroffen door nog meer droogte dan gewoonlijk.

Meer tropische activiteit

Uit jarenlang onderzoek is gebleken dat er tijdens een El Niño-periode doorgaans meer activiteit van tropische cyclonen is op de Stille Oceaan. De kans is dus groot dat de uitzonderlijke toestand van deze dagen er mee verbonden is.

Het Amerikaanse Climate Prediction Center verwacht dat er meer dan 90% kans is dat de huidige El Niño-periode zich doorzet tot het einde van de komende winter en dat er ongeveer 85% kans is dat ze zelfs tot de volgende lente aanhoudt. De Stille Oceaan gaat dus mogelijk nog een heel actief vervolg van het orkaanseizoen tegemoet.

Het effect van El Niño op de tropische cyclonen in de Atlantische Oceaan is net omgekeerd. Jarenlang onderzoek heeft uitgewezen dat er op de Atlantische Oceaan doorgaans minder tropische cyclonen ontstaan tijdens een El Niño.