Virus helpt zijn gastheer (maar vooral zichzelf)

Een wijdverbreid plantenvirus verpest niet alleen de oogst, het is ook sluw en achterbaks. Met een aantrekkelijk parfum leidt het bijen om de tuin, zodat geïnfecteerde planten succesvoller zijn bij de voortplanting.

Het komkommermozaïekvirus komt wereldwijd voor op onder andere komkommer-, paprika- en tomatenplanten. Groenten die aan een besmette plant groeien, zijn lelijk misvormd. Daar blijft het niet bij. Om het welzijn van zijn nageslacht te garanderen, zorgt het virus ervoor dat besmette planten zich beter kunnen voortplanten dan andere. Dat ontdekten plantkundigen aan de Universiteit van Cambridge.

Parfum

Het virus verandert het DNA van zijn gastheerplant, zodat de plant een aantrekkelijk parfum aanmaakt. Bijen en hommels houden van die nieuwe geur. Als ze de keuze krijgen tussen een gezonde en een besmette plant, kiezen ze de laatste.  ‘We waren verrast dat de bijen meer houden van de geur van de besmette planten. Het slaat nergens op. Je zou toch denken dat bestuivers een gezonde plant verkiezen’, zegt John Carr, die de studie leidde.

Eigen kweek

Later ontdekten de onderzoekers dat de truc met het parfum goed werkt voor het virus. Ze maakten een computermodel om in te schatten hoeveel succesvoller besmette planten zijn bij de voortplanting. ‘Bij wilde planten heeft het een groot effect. Bij andere ziektes zorgt natuurlijke selectie ervoor dat er resistente planten opduiken. Als besmette planten het altijd beter doen dan gezonde, saboteert dat het succes van resistente planten’, legt Carr uit. Net als de boeren selecteert het virus de beste planten. Vanuit het oogpunt van een virus zijn dat de planten die het makkelijkst besmet worden. (mvdh)