Vrouwtjesoctopussen gooien gruis naar opdringerige mannetjes

 Een vrouwtje neemt een volgens haar te opdringerig mannetje onder vuur. (© Godfrey-Smith et al.)

Octopussen gebruiken een zelfgemaakt wapen bij agressieve interacties met soortgenoten. Dat is de overkoepelende conclusie uit behoorlijk spectaculair nieuw beeldmateriaal. Peter Godfrey-Smith (Universiteit van Sydney) en zijn team verzamelden het bij hun onderzoek naar het gedrag van de Octopus tetricus in de Jervisbaai aan de Australische oostkust. Sowieso al geen lieverdje, deze gloomy octopus (‘sombere octopus’), zoals hij in het Engels ook wordt genoemd. Hij is namelijk een carnivoor die zich voedt met kreeften, weekdieren en krabben die hij vangt met de zuignappen op zijn grijparmen. Nu blijkt dat hij ook weinig mededogen heeft met soortgenoten.

Uit de observatie kwam naar voor dat in een groepje van amper tien octopussen in een tijdsspanne van 24 uur niet minder dan 102 aanvallen plaatsvonden. Daarbij rapen ze zeebodemmateriaal samen zoals schelpen en slib, waarmee ze een arsenaal gebruiksklaar werpmateriaal aanleggen. Met een straal water uit hun sifon, het kenmerkende buisvormige orgaan waarmee ze vloeistoffen aan- en afvoeren, mikken ze het vervolgens als een projectiel naar een ‘tegenstander’. En nee, het is niet louter afschrikking want in het onderzoek bleken ze in 17 procent van de gevallen ook raak te treffen. Ook opmerkelijk: met 66 procent van de aanvallen bleken de vrouwtjes de meest agressieven te zijn, en ze sloegen met name toe bij ongewenste benaderingen in de paringstijd.

Een anatomische vaststelling wijst er ten slotte op dat de aanval wel degelijk, in alle betekenissen van het woord, doelbewust is. Om zo’n worp te kunnen uitvoeren moet de Octopus tetricus zijn sifon in namelijk een zeer ongewone positie wringen.

De tekeningen onder de foto’s geven aan hoe de Octopus tetricus afval transformeert tot een werpwapen en dat afvuurt. (© Godfrey-Smith et al.)