Een nieuwe Europese regel verbiedt sinds juli dit jaar de verkoop van een aantal plastic wegwerpproducten, zoals bijvoorbeeld rietjes. Consumenten laten wegwerp sowieso steeds vaker links liggen ten voordele van herbruikbare alternatieven. Een goede zaak voor het milieu, al wijst een nieuwe studie op enkele nuances.
Bamboe rietjes, herbruikbare koffiebekers, bijenwasdoekjes om brood te verpakken,... Keuze te over voor de bewuste consument die het met minder plastic wil doen. Leuke spullen, maar hoe ecologisch zijn herbruikbare alternatieven nu echt? Veel hangt af van hoe je ze gebuikt, aldus Hannah Fetner, onderzoeker verbonden aan het Center for Sustainable Systems van de University of Michigan.
Fetner vergeleek de ecologische impact van vier types huishoudspullen, met name rietje, koffiebekers, vorken en folie. Wat bleek? De herbruikbare versie is niet per se de meest milieubewuste. 'Herbruikbare producten vragen vaak meer energie en grondstoffen in de productiefase dan wegwerpproducten, en ook het afwassen kost energie,' aldus Fetner. 'We hebben een berekening gemaakt hoeveel keer je een herbruikbaar alternatief moet gebruiken voordat je de impact gelijk is aan die van wegwerp. Hoe vaak moet je bijvoorbeeld een herbruikbaar rietje gebruiken voordat de impact dezelfde is wanneer je telkens een wegwerprietje zou nemen.'
Afwas maakt het verschil
Die terugverdientijd – het kantelpunt waarop herbruikbaar duurzamer wordt dan wegwerp – ligt voor sommige producten verrassend laat. Deels omdat er meer energie en materialen in de productie kruipen, maar vooral omdat het reinigen ervan veel energie en water vraagt, aldus Fetner. 'Bijenwasdoekjes halen dat kantelpunt zelfs nooit. Ze hebben een groot oppervlakte, en het wassen ervan vraagt meer energie dan iedere keer opnieuw plastic wegwerpfolie te gebruiken.'
Fetner plaats wel meteen een kanttekening bij de resultaten. 'Energie- en waterverbruik bepalen in belangrijke mate de terugverdientijd, en in onze berekening zijn we uitgegaan van een heel intensieve afwasmethode. Veel mensen zullen in de praktijk minder water en energie gebruiken. Wanneer je bijvoorbeeld zo'n bijenwasdoekje of een herbruikbaar rietje gewoon met wat koud water afspoelt, krijg je een heel ander resultaat. Ook het feit of er groene stroom uit het stopcontact komt of niet maakt een groot verschil in de berekening van de CO2-afdruk.'
De terugverdientijd voor herbruikbaar keukengerei hangt dus grotendeels samen met de frequentie en de methode van afwassen. Althans op vlak van energie, verduidelijkt Fetner. 'Ons onderzoek spitst zich toe op energieverbruik en de CO2-afdruk van keukenspullen. Natuurlijk is plasticvervuiling een enorm probleem, maar dat zit niet mee in de oefening die we gemaakt hebben.'
Fetner beseft dat de conclusies van haar onderzoek verwarrend kunnen zijn voor consumenten op zoek naar ecologische alternatieven. 'Toch is de algemene boodschap duidelijk. Gebruik je herbruikbare producten zo lang mogelijk, en probeer de impact van afwassen te minimaliseren. Een tas waaruit je thee hebt gedronken kan je evengoed gewoon even afspoelen, dat is voldoende. Verder helpt het om stil te staan bij wat je koopt. Herbruikbare producten zijn trendy, maar het is beter te gebruiken wat je al hebt in plaats van nieuwe spullen te kopen. Van sommige producten kan je je ook afvragen of ze wel nodig zijn, herbruikbaar of niet. Rietjes bijvoorbeeld, daar kan je echt wel zonder.'
