Archeoloog Jan Trachet (UGent) fietste de voorbije twee zomers met een 16de-eeuwse kaart door de Zwinstreek. 'Op de plaats van een grote schapenboerderij ligt nu een aardappelveld.'
Foto: Boaz Timmermans
Door dat akelige virus dat de wereld lamlegt, staan er deze zomer wellicht geen gletsjers, woestijnen of regenwouden op je agenda. Maar wie heeft die nodig als je ook dicht bij huis door natuurpracht overdonderd kan worden? In de reeks 'Parels van bij ons' tippen enkele connaisseurs hun favoriete brok natuur om je – al dan niet met kakibroek en verrekijker – in onder te dompelen.
‘Voor mijn doctoraatsonderzoek verdiepte ik me in de verdwenen middeleeuwse havens in de regio. Het gebied tussen de kustlijn en Damme was in die tijd dé place to be in Noordwest-Europa en bleef later gespaard van industrialisering. Een bijzondere tijdscapsule voor een archeoloog.’
‘Tijdens mijn onderzoek gebruikte ik ook een 16de-eeuwse kaart van de Brugse schilder Pieter Pourbus. Ik raakte erdoor geïnspireerd om met die kaart in de hand, bijna vijfhonderd jaar na publicatie, het Zwingebied te verkennen. Pourbus gebruikte in 1561 waarschijnlijk paard en kar om zich te verplaatsen, en hij werd vergezeld door wat toen nog een gezel heette. Ik koos voor de moderne equivalenten: een stalen ros en een tablet. In de lokale media deed ik een oproep naar gastgezinnen, voor wie ik in ruil voor één nacht kost en inwoon een huiskamerlezing gaf.’
‘Dankzij de fietstocht kreeg ik een bijzonder inzicht in de streek. Zo ontdekte ik via de historische kaart een grote schapenboerderij, die onder de grond is verdwenen. Op de plek ligt nu een aardappelveld, maar de contouren van de boerderij waren goed te zien doordat de aardappelplanten op de boerderij slechter groeiden dan de aardappelen ernaast.’
Trachet raadt ons aan om een soortgelijke tocht te ondernemen. ‘We mogen trots zijn op historische cartografen, zoals Antwerpenaar Abraham Ortelius (1527-1598) en Gerardus Mercator (1512-1594), die worden beschouwd als de grondleggers van de moderne cartografie. Dankzij hen en hun opvolgers kan je vandaag op zoek naar sporen van onze geschiedenis.’
‘Op websites als geopunt.be en cartesius.be kan je historische kaarten vinden. Druk er een af, misschien eerst van de regio waarin je woont, en ga op pad. Probeer enkel op basis van de historische kaart te navigeren. Je zal merken dat er veel wegen zijn bijgekomen en verdwenen. Via die wegen ontdek je misschien waar ooit een indrukwekkende hoeve of een kasteel stond. Ook leuk voor kinderen: daag ze uit om zelf een kaart te maken op basis van een wandeling.’
