Het ideologische debat rond de strijd der seksen is beslecht. Gelijke taakverdeling tussen partners is het beste voor ouders én kroost. Althans, bij meeuwen.
Foto: VLIZ
Of het ook voor de mens geldt is nog niet bewezen, maar bij de meeuw is het nu duidelijk. Goede communicatie helpt ouders om de zorgtaken eerlijk te verdelen. En dat is niet alleen prettiger voor de ouders zelf. Gelijkwaardige koppels zijn namelijk ook beter in staat om hun kroost gezond groot te brengen.
In veel vogelsoorten zorgen beide ouders voor de jongen, maar het is niet altijd vanzelfsprekend hoe de ouderlijke taken verdeeld moeten worden. En het zijn nogal wat taken; de ouders hebben een hele klus aan het grootbrengen van hun kuikens. Ze moeten bijvoorbeeld de eieren warm houden, voedsel zoeken en de kuikens beschermen tegen al het gevaar dat op de loer ligt. Voor de kuikens geldt: hoe meer zorg, hoe beter, want dat vergroot hun kans op overleving. Maar voor de ouders kost die zorg veel tijd en energie.
Zijn ze werkelijk hard aan het werk voor hun kuikens? Of zitten ze lekker op het strand te luieren en laten ze hun partner al het werk doen?
Een ouder zou het merendeel van de taken gewoonweg bij de partner neer kunnen leggen, zodat er meer tijd en energie overblijft om in zichzelf en in toekomstig nageslacht te investeren. Maar als beide ouders te weinig in hun kroost investeren, worden hun kuikens geen hoogvliegers en blijven ze achter in hun ontwikkeling. Het is daarom van belang dat de ouders optimaal samenwerken, zodat ze verspreid over hun leven zoveel mogelijk kwaliteitskuikens kunnen grootbrengen.
Dat evenwicht is vooral belangrijk voor langlevende vogelsoorten zoals de kleine mantelmeeuw, de vogel die ik tijdens mijn doctoraat heb bestudeerd. Deze zeevogels kunnen tot wel 30 jaar oud worden en gedurende hun leven blijven ze erg trouw aan hun partner. Je zou het misschien niet verwachten, maar veel vogels zijn monogaam. De zwanen die je in de sloot voorbij ziet drijven, de tortelduiven in de boom, en dus ook de meeuwen op het strand. Iedere lente maken ze weer een nestje met dezelfde partner, het liefst op precies dezelfde plek als het vorige jaar.
Big brother
Nadat de meeuwenouders hun nestje hebben gemaakt, moeten ze continu de eieren bebroeden. In een kolonie vol meeuwen zijn onbewaakte eieren namelijk een makkelijke prooi voor een buur met honger. Jazeker, meeuwen vertonen kannibalistische trekjes, en ze aarzelen geen seconde over een snelle hap. Er zomaar eventjes tussenuit gaan om zelf te eten zit er dus niet in. Maar hoe zorgen ze er dan voor dat er altijd iemand bij het nest is en hoe verdelen ze deze tijdrovende taak?
Door camera’s bij het nest te plaatsen, heb ik een blik kunnen werpen op het familieleven van de vogels; een leven dat ze normaal goed verborgen weten te houden. Met behulp van die camerabeelden bestudeerde ik hoe de meeuwenouders de zorgtaken rond de eieren verdeelden. Zo kwam ik erachter dat in sommige koppels de man het grootste deel van de zorgtaken op zich neemt, terwijl bij andere koppels de vrouw het nest draaiende hield. Maar wat vooral opviel, was dat de meeste meeuwenkoppels de zorgtaken gelijk verdeelden.
Duizenden uren aan video-observaties tonen dat meeuwenkoppels die veel met elkaar communiceren, hun zorg gelijkwaardiger verdelen.
Ook tonen de video’s dat de ouders veel met elkaar communiceren. Wanneer de partner terugkomt van het verzamelen van eten, stoten sommige meeuwenpaartjes kleine kreetjes naar elkaar uit. Andere koppels maken luid kirrend gebruik van hun tijd samen om nestonderhoud uit te voeren. Wat ze precies naar elkaar uiten blijft een raadsel, maar het lijkt te helpen bij een vlotte samenwerking: vooral de meeuwen die veel met elkaar communiceren, verdelen hun zorgtaken gelijkwaardig.
Een meeuw met een rugzakje
Als de eieren eenmaal zijn uitgekomen, begint het echte werk. De kuikens moeten eten, en veel ook. Vis, frietjes, kevers, kippenpoten, wafels, wormen en ribbetjes; je kunt het zo gek niet bedenken. Het gaat er bij de kuikens gretig in. De meeuwen vliegen constant af en aan om hun kleintjes te voorzien in hun behoeftes.
Om tijdens deze fase uit te zoeken hoe meeuwenkoppels de zorgtaken verdelen, gaf ik de meeuwen een soort rugzakjes met een gps-logger. Daarmee volg ik de meeuwen tot op de meter nauwkeurig en verzamel ik allerlei gegevens: welke routes ze afleggen, waar ze naar voedsel zoeken en hoe lang ze vliegen. In het verleden hebben die gps-loggers er bijvoorbeeld toe geleid dat wetenschappers ontdekten waar meeuwen de winter doorbrengen. Plekken waar onderzoekers ze nooit zomaar zouden vinden, zoals bij een visverwerkingsfabriek nabij Agadir, of op een vuilnisbelt ten noorden van Madrid.
Iedere lente maken ze weer een nestje met dezelfde partner, het liefst op precies dezelfde plek als het vorige jaar
Ook zit er in de gps-loggers van de meeuwen een zogeheten accelerometer, die de bewegingen van de meeuw vastlegt. Net zoals de accerometer in jouw smartphone je vertelt hoeveel stappen je vandaag hebt gezet, kan de accelerometer in de gps-loggers ons vertellen wat de meeuwen doen: vliegen, eten of rusten. Op die manier kan ik nu ook het gedrag van de meeuwen tot in detail in kaart brengen. Zijn ze werkelijk hard aan het werk voor hun kuikens? Of zitten ze lekker op het strand te luieren en laten ze hun partner al het werk doen?
Uit de gegevens van de gps-rugzakjes blijkt dat beide ouders van een meeuwenkoppel evenveel tijd en energie steken in hun zoektocht naar voedsel voor de kuikens.
Wat blijkt nu? De meeuwenkoppels coördineren de ouderlijke taken zorgvuldig. De ene ouder blijft netjes bij het nest totdat de partner terugkeert om de wacht over te nemen. Naast bescherming van de kuikens, helpt de wisseling van de wacht om in de gaten te houden of de partner er niet de kantjes van af loopt.
Een vliegende start
Van alle meeuwenkoppels die ik over de jaren volgde, waren de ouders die evenveel investeerden in hun kroost het beste in staat om hun kuikens groot te brengen. Hun kuikens worden groter en wegen meer dan de kuikens uit nesten waar één van de ouders het meeste werk doet. Doordat de meeuwen beiden evenveel werk verrichten, belasten ze elkaar niet buitensporig. Die balans tijdens het opvoeden helpt ze om niet uitgeput te raken en in een goede conditie te blijven voor het volgende broedseizoen.
De samenwerking is dus niet alleen voordelig voor de kuikens, maar ook voor de ouders zelf. Daar kunnen wij mensen allicht iets van opsteken. Mocht je als nieuwe ouder ooit je partner erop betrappen dat die je alle vuile klusjes laat doen: houd de taakverdeling van de meeuw in het achterhoofd en zet de ander aan het werk!
Marwa Kavelaars is genomineerd voor de Vlaamse PhD Cup. Ontdek meer over haar onderzoek op www.phdcup.be.
