Wat is vogelgriep?

Wanneer is sprake van vogelgriep of vogelpest en hoe verspreidt het virus zich?

Vogelgriep of 'aviaire influenza' komt in veel verschillende varianten voor. Er bestaan milde, zogenoemde laagpathogene (LPAI) varianten, en gevaarlijke, zeer besmettelijke versies, de hoogpathogene (HPAI) virussen. Van (klassieke) vogelpest is sprake wanneer veel vogels tegelijkertijd besmet raken met een gevaarlijke variant en doodgaan.

Verspreiding

Trekvogels worden nogal eens verfoeid als het om vogelgriep gaat. Nochtans brengen ze het virus waarschijnlijk niet bij ons binnen, maar lopen de vogels, in ieder geval de wilde eenden, het hier juist op. Dat bleek onder andere uit promotieonderzoek van dierecoloog Jacintha van Dijk (Universiteit Utrecht). De trekkende eenden brengen het vogelgriepvirus waarschijnlijk niet mee, maar lijken vooral vatbaarder voor de in Nederland rondwarende virussen dan de Nederlandse eenden. Wilde eenden lijken als virusdrager weinig last te hebben. En hoewel ze minder vliegen, vliegen ze toch redelijk veel rond in de omgeving. Dat schept de mogelijkheid tot verspreiding in de regio. Vogels kunnen het virus aan elkaar doorgeven via ademhaling, oogvocht en mest. Kippen en kalkoenen zijn het meest gevoelig voor besmetting. Ook mensen en handelstransporten kunnen het virus verspreiden. Reizigers kunnen dat bijvoorbeeld al doen via een restje vogelpoep onder hun schoenen.

Vogelgriep bij mensen

Het vogelgriepvirus kan ook mensen (en zoogdieren als katten, varkens en tijgers) besmetten, al gebeurt dat niet vaak. Concrete symptomen zijn snel opkomende koorts, spierpijn, rillerigheid, keelpijn, hoesten en een uitgeput gevoel. Dat komt heel plotseling. Binnen 2 tot 3 uur voelt iemand zich echt ziek. Na besmetting kan het bij mensen 7 tot 10 dagen duren voor ze daadwerkelijk ziek worden. De zwaarste symptomen houden zeker 5 dagen aan. Het is volgens deskundigen mogelijk dat het vogelgriepvirus muteert met een menselijk griepvirus. Als dat gebeurt, ontstaat een gevaarlijkere variant.

Vogelpest in Nederland

Het zeer besmettelijke vogelgriepvirus dat is ontdekt op een kippenboerderij in Hekendorp is van het type H5N8. Dat is een type virus dat alleen bij direct en intensief contact met zieke dieren besmettelijk is voor de mens. Bij besmetting leidt het vaak tot een milde vorm van griep.

In 2003 werd de Nederlandse pluimveesector getroffen door de vogelpest (H7N7). Op 1349 pluimveehouderijen werden kippen, kalkoenen en eenden gedood. In totaal zijn 30,7 miljoen landbouw- en hobbydieren geruimd. 19 mensen die bij het doden van de zieke dieren waren betrokken, raakten besmet met het virus. Een dierenarts uit Rosmalen is hieraan overleden. Ook in de jaren daarna dook het virus met enige regelmaat op, maar kon de besmetting telkens beperkt worden tot hooguit enkele bedrijven.