Wietse, de hond die naar wolven speurt

De wolf is terug in Vlaanderen. Ondanks de grote bevolkingsdichtheid in het bijna volledig bebouwde noordelijke deel van ons land, wist een wolvenpaar – Noëlla en August – zich toch permanent te vestigen. In 2021 plantten ze zich voor het tweede jaar op rij succesvol voort in en rond de natuurgebieden in Limburg. Recent werd ook vastgesteld dat voor het eerst een wolf in Oost-Vlaanderen aanwezig is. Maar omdat ze een territorium zo dicht bij de bewoonde wereld hebben, brengt dit risico’s met zich mee, zowel voor de wolf als voor de mensen in zijn omgeving. “Mensen vinden wolven fascinerend en schitterend om naar te kijken in een wildpark of op tv. Maar wanneer er effectief wilde wolven in hun achtertuin leven, zijn ze opeens minder grote fan”, zegt Katrien Vrijdag. Recente meldingen in de media van aanvallen door wolven op schapen, pony’s en zelfs koeien zorgen ervoor dat buurtbewoners ongerust of angstig dreigen te worden.

Op zoek naar wolvenmest

Een belangrijk aspect om de publieke opinie te sturen, is uitleg geven aan de bevolking over de wolven en ze in de gaten houden. “Door mensen te vertellen waar de wolven leven en hoe ze zich gedragen, kan je voorkomen dat ze de wolf als grote vijand en te bestrijden soort aanzien”, vertelt Vrijdag. “Mensen kunnen zichzelf en hun (huis)dieren dan beschermen tegen wolvenaanvallen”. Om te weten te komen in welke gebieden de wolven precies leven, kunnen verschillende methoden gebruikt worden. In dit onderzoek focuste Katrien Vrijdag op het gebruik van Wietse, een ecologische zoekhond, om te zoeken naar wolvenmest. Aan de hand waar die wolvenstalen die Wietse vond zijn achtergelaten kunnen de onderzoekers het territorium van de wolven bepalen. Zo kunnen ze mensen die binnen het territorium verblijven hierover inlichten. De onderzoekers kunnen ook de gevonden wolvenstalen analyseren om te bepalen hoeveel en welke wolven er in een gebied leven of passeren en waarmee ze zich voeden.
 

Het wolvenexamen

Om te bepalen of Wietse geschikt is als ecologische zoekhond voor wolvenmest, is een test nodig. Katrien Vrijdag onderzocht voor haar bachelor in agro- en biotechnologie de meest geschikte manier waarop ze zoekhonden kunnen testen op hun capaciteiten om te speuren naar wolvenmest. De onderzoeker ontwikkelde een vierledige test waarbij ze de geurherkenning van de wolvenmest testte, samen met de manier waarop de hond samen met zijn begeleider zoekt in het veld. Want het is altijd mogelijk dat een hond prima een geur kan herkennen in een labo-omgeving, maar in het veld er niet in slaagt om stalen terug te vinden omdat hij wordt afgeleid of op een verkeerde manier zoekt. 

De vierledige test

Door de combinatie van een test in een gecontroleerde binnenomgeving, twee tests in een gecontroleerde buitenomgeving en een veldtest in ‘wolvengebied’, testte Vrijdag alle aspecten van een zoekopdracht en kon ze daarna beslissen of de geteste hond gecertificeerd mag worden als ecologische wolf-detectiehond. De eerste test ging door in een gecontroleerde binnenomgeving. In een kamer werden acht containers op anderhalve meter van elkaar gezet. Elke container bevatte een ander soort staal, van paardenmest en schapenmest tot houtsnippers en mos. Wietse moest dan telkens met een andere volgorde van de stalen de juiste container met de wolvenmest aanduiden. De tweede test was in een gecontrolleerde buitenomgeving. Op een vooraf afgebakend perceel werden stalen wolvenuitwerpselen verstopt. Wietse moest dan zonder dat de begeleider van de locatie afwist de de wolvenuitwerpselen localiseren. De derde test liep gelijkaardig, maar nu langs een traject van 1 km. De vierde test was de ultieme test. Dan moest Wietse naar wolvenuitwerpeselen sporen in een echt wolventerritorium. Over verschillende zoekingen heen vond Wietse maar liefst 17 wolvenmeststalen in het wild. 

Zoekhond vs. mens

Ook ging Vrijdag na hoe goed de ecologische zoekhond Wietse in staat is om meststalen van wolven te vinden in vergelijking met de mens. Bij elke vondst van de hond tijdens de veldtests vermeldden de onderzoekers of het staal ook kon teruggevonden worden door de mens. Zo toonden ze aan dat Wietse in staat is om ruim de helft meer wolvenmeststalen te vinden dan de menselijke deelnemers aan de tests. “Speuren is Wietses favoriete bezigheid, hij staat altijd op scherp. Zelfs wanneer de begeleiders en de onderzoekers al lang moe waren tijdens een zoeking, bleef Wietse dapper doorgaan.” Wietse slaagt dus met glans voor het wolvenexamen!
 

Sporen naar corona

Het voordeel van het werken met zoekhonden is dat het een niet-invasieve manier is om dingen op te sporen. Je hoeft geen beschermde fauna of flora te storen of te beschadigen in een poging ze te vinden. Via de methode die Vrijdag ontwikkelde, kunnen zoekhonden getest en gecertificeerd worden als zoekhond voor allerlei stoffen. Naast wolvenmest kunnen onderzoekers bijvoorbeeld ook uitwerpselen of haren van andere beschermde diersoorten opsporen zoals de lynx, de otter, de das, bepaalde soorten vleermuizen… Ook kunnen ze zoekhonden testen op hun mogelijkheden om virussen zoals corona en bacteriën op te sporen. De toepassingen zijn eindeloos.