Elke Belg verliest gemiddeld één gezond levensjaar door luchtvervuiling. Maar slechte lucht is overal, en we moeten blijven ademen. Kunnen we toch iets doen om onze blootstelling aan luchtvervuiling te verminderen? Evi Dons (UHasselt) geeft antwoord.
Evi Dons bestudeert de persoonsgebonden blootstelling aan luchtvervuiling. Ze baseert zich daarvoor onder andere op studies waarbij vrijwilligers voor een langere periode een draagbaar meettoestel bij zich dragen. We vroegen haar wat ze daaruit al leerde, en of we onze blootstelling aan luchtvervuiling kunnen verminderen.
Hoe is het gesteld met onze luchtkwaliteit?
‘Die is er de laatste tientallen jaren onder invloed van een strengere Europese regelgeving op verbeterd. Beter dus, maar nog niet voldoende. We halen bijvoorbeeld de strengere normen van de Wereldgezondheidsorganisatie niet.’
Welk effect heeft luchtvervuiling op ons lichaam?
‘De allerkleinste deeltjes die we inademen, kunnen via de longen in het bloed terechtkomen. Ze verspreiden zich daarna over ons lichaam en veroorzaken ontstekingen of schade aan het zenuwstelsel. Luchtvervuiling veroorzaakt of verergert cardiovasculaire aandoeningen zoals beroerte of hartinfarct, maar ook respiratoire aandoeningen, van astma tot longkanker. We zien ook effecten op het geboortegewicht van kinderen, dat lager is in gebieden met veel luchtvervuiling. Luchtvervuiling staat trouwens zowat overal in de top tien van doodsoorzaken. Elke Belg verliest gemiddeld één gezond levensjaar door luchtvervuiling.’
Wat kunnen we doen om onze blootstelling aan luchtvervuiling te verminderen?
'De belangrijkste tip is: gebruik je gezond verstand. Luchtvervuiling komt ergens vandaan, bijvoorbeeld uit de uitlaat van een wagen of een schoorsteen. Je blootstelling aan luchtvervuiling is daarom logischerwijs het hoogst op snelwegen, in de stad, tijdens de spits en in de file. Blijf van die bronnen weg.'
- Verplaats je indien mogelijk buiten de spits
- Pas je fiets- of wandelroute aan. Als je drukke wegen kan vermijden, doe dat dan. Evi Dons ontwikkelt momenteel een route-app waarin je naast kortste en snelste weg ook de weg met de minste luchtvervuiling zal kunnen kiezen
- Zelf een paar meter helpt. Als fietser of voetganger ben je al op amper enkele meter van een drukke weg minder blootgesteld aan luchtvervuiling
- Pas het tijdstip van verplaatsingen aan. Luchtvervuiling is minder groot buiten de spitsuren
- Neem de trein. Van alle pendelaars worden treinreizigers aan de minste luchtvervuiling blootgesteld
- Verhuizen naar het platteland heeft niet altijd zin. Je wordt vooral tijdens verplaatsingen (van en naar het werk bijvoorbeeld) blootgesteld aan luchtvervuiling.
- Stoot zelf minder uit. Neem de trein of de fiets in plaats van de wagen en gebruik geen houtvuur.
- Denk ook aan minder opvallende bronnen van luchtvervuiling. Kaarsen zorgen bijvoorbeeld vrij ongemerkt voor een slechtere luchtkwaliteit binnenshuis
Is fietsen of sporten in vuile lucht eigenlijk wel verstandig?
'Fietsers ademen wel meer vervuilde lucht in, maar fietsers zijn ook fysiek actief, en dat levert dan weer positieve gezondheidseffecten op. Meestal zijn de voordelen van lichaamsbeweging groter dan de negatieve impact van luchtvervuiling.'
Biedt een mondmasker bescherming?
‘Dat hangt af van het materiaal waaruit het masker is gemaakt en de pasvorm. Het materiaal lijkt over het algemeen relatief goed te beschermen tegen vooral de grotere deeltjes, maar de pasvorm is meestal niet goed. Onder andere bij kinderen en mannen met een baard is het onmogelijk om het masker goed af te sluiten van de buitenlucht. Zo wordt de vervuilde lucht via kieren toch nog ingeademd. We kunnen daaruit besluiten dat het meestal weinig zin heeft om een mondmasker te dragen.’
‘Een mondmasker geeft ook een vals gevoel van veiligheid, waardoor dragers misschien meer tijd in vervuilde lucht zullen doorbrengen. En mondmaskers roepen ook ethische vragen op. Ze leggen de verantwoordelijkheid bij de individuen zelf, terwijl er mensen zijn die niet de mogelijkheid hebben om zichzelf te beschermen. We moeten in de eerste plaats inzetten op het verbeteren van de luchtkwaliteit.’
Hoe dan?
‘Een strengere wetgeving is een belangrijke stap, net zoals het aanplanten van meer groen in de stad of langs drukke wegen. We kunnen daarnaast ook zelf ons steentje bijdragen: neem de trein of de fiets in plaats van de wagen en gebruik je houtkachel niet. Er zijn trouwens ook minder opvallende bronnen van luchtvervuiling, zo zorgen kaarsen bijvoorbeeld voor een slechtere luchtkwaliteit binnenshuis.
