Belgische hoogleraar neemt ontslag na fraude

Of de hoogleraar ontslag nam vanwege deze kwestie, kon een woordvoerder niet bevestigen. De onderzoekscommissie Wetenschappelijke Integriteit onderzocht zijn werk omdat er vermoedens bestonden dat hij wetenschappelijke fouten had gemaakt.

In de artikelen die worden teruggetrokken staan bevindingen die statistisch gezien hoogst onwaarschijnlijk zijn. De data waarop het onderzoek gebaseerd waren, bleken niet meer beschikbaar te zijn toen daarom gevraagd werd. Smeesters heeft volgens de Erasmus Universiteit zelf toegegeven 'dat hij data zodanig heeft geselecteerd dat de gezochte effecten statistisch significant werden.'

Volgens de universiteit is er geen enkele reden om te twijfelen aan de goede trouw van de andere auteurs van de publicaties.

In november vorig jaar kwam de fraude van hoogleraar Don Poldermans van het Erasmus MC aan het licht. In september werd bekend dat hoogleraar sociale psychologie Diederik Stapel van de Universiteit van Tilburg op grote schaal gefraudeerd had met onderzoeksgegevens.

Ruwe data 'fixeren'
De onderzoekscommissie Wetenschappelijke Integriteit beveelt aan dat er nader onderzoek komt over de manier waarop met data wordt omgegaan in de marketing en de sociale psychologie. En dat er regels worden opgesteld.

Smeesters heeft bij sommige onderzoeken de data van een aantal proefpersonen weggelaten zodat het effect dat hij wilde aantonen, versterkt werd. Volgens de commissie heeft Smeesters herhaaldelijk gezegd dat deze manier van dataselectie thuishoort in de cultuur binnen zijn werkveld (de marketing) en zijn afdeling en dat hij zich dus niet schuldig voelt.

De commissie vindt ook dat er een vast protocol moet komen binnen de afdeling van Smeesters, maar mogelijk ook universiteitsbreed, over dataverzameling en dataopslag. Direct na de dataverzameling moeten de ruwe data 'gefixeerd' worden, zodat ze te allen tijde zijn in te zien. De data die Smeesters gebruikt heeft bij een aantal publicaties, zijn niet meer terug te vinden. De ruwe data zouden na een computercrash verloren zijn gegaan en de papier-en-potlood-data zouden zijn verdwenen bij een verhuizing. De commissie twijfelt aan de geloofwaardigheid van deze verklaringen.

De universiteit heeft al laten weten de aanbevelingen van de commissie ter harte te nemen. Twee artikelen van zijn hand worden teruggetrokken. Een derde artikel, dat nog niet verschenen was, zal niet worden gepubliceerd.

Smeesters, van origine psycholoog, promoveerde in 2003 aan de Katholieke Universiteit Leuven. Daarna werkte hij als wetenschappelijk onderzoeker aan de Tilburgse universiteit bij de vakgroep marketing. Daar werkte ook Diederik Stapel, meldt NRC Handelsblad. In 2007 stapte Smeesters over naar de Rotterdam School of Management, waar hij in 2011 hoogleraar werd.