Het doel van de klimaattop in het Poolse Katowice was de klimaatdoelstellingen nog ambitieuzer te maken. Achteraf bekeken bleek dat geen makkelijke klus. "De gevoelens na deze klimaattop zijn dan ook zeer dubbel", aldus Samuel Helsen van NoodweerBenelux.
Het akkoord van Parijs
In 2015 verenigden bijna 200 landen zich tijdens de internationale klimaattop in Parijs. Daar werd toen unaniem beslist dat er wereldwijde maatregelen nodig zijn om de opwarming van de aarde te kunnen beperken tot maximaal 2 en liefst zelfs 1.5 graden. Deze top betekende dan ook een zeer grote stap voorwaarts in de context van de klimaatproblematiek, aangezien toen voor het eerst door quasi alle landen de klimaatproblematiek erkend werd en er een aanzet gegeven werd tot wereldwijde actie om de klimaatopwarming tegen te gaan. Om dit te doen werd toen onder meer voorgesteld om nationale klimaatplannen op te stellen met daarin targets om de broeikasgasemissies te reduceren conform met de 1.5 - 2 graden grens.
In Parijs werd eveneens de kloof tussen de ontwikkelingslanden en de rijke landen uitvoerig besproken. De rijke landen beschikken nu immers over de middelen en het geld om de transitie naar een groenere en duurzame wereld mogelijk te maken. De ontwikkelingslanden hinken echter ver achterop en zitten zelf nog in een regime dat sterk afhankelijk is van fossiele brandstoffen, samengaand met stevige bevolkingsgroei. Bovendien hebben ze niet genoeg kapitaal om te kunnen investeren in duurzamere technieken en hierdoor zijn ze dus sterk afhankelijk van de ontwikkelde landen.
Tegelijkertijd zijn de ontwikkelingslanden ook het meest kwetsbaar voor de impact van de klimaatverandering. Op de klimaattop in Parijs werd daardoor beslist dat door de rijke landen hiervoor een gemeenschappelijke pot moest worden opgericht (begroot op 100 miljard dollar) om de ontwikkelingslanden te kunnen steunen in hun transitie naar een duurzamer bestaan. Ook dit laatste zou tijdens de conferentie in Polen verder uitgewerkt worden in de hoop een consensus te bereiken over de bijdrage van de verschillende individuele landen.
Tekortkomingen van het akkoord
Er waren echter nog heel wat tekortkomingen aan het Parijsakkoord. Een belangrijk mankement aan dit akkoord is het niet bindend karakter ervan. Er werden wel afspraken gemaakt, maar deze waren niet concreet genoeg en werden niet strikt gemonitord. Bovendien ontbrak er eveneens een gestructureerd plan van aanpak om de hoger vernoemde klimaatplannen in werking te doen treden en te controleren. Enkele belangrijke vragen bleven na Parijs 2015 onopgelost, zoals bijvoorbeeld:
- Hoe kunnen landen op een uniforme manier rapporteren over hun emissies en reducties van broeikasgassen?
- Hoe moeten de klimaatplannen ingediend worden?
- Hoe kunnen de broeikasgasemissies gekwantificeerd worden?
- Hoe begroten we de progressie die landen maken?
- Hoe gaan we landen sanctioneren als ze hun beloftes niet nakomen?
- …
De klimaattop in Polen
De klimaatconferentie in Polen had twee belangrijke doelen: Het klimaatakkoord van Parijs uitvoerbaar maken, en anderzijds poogde het nog ambitieuzere doelstellingen voorop te stellen dan deze die voortvloeiden uit het Parijsakkoord. In Parijs werd immers beslist de opwarming van de aarde te beperken tot maximaal 2 graden, maar uit het recentelijk verschenen klimaatrapport van de Verenigde Naties blijkt echter dat de Parijsdoelstellingen lang niet voldoende zijn om dit target te halen. Meer nog, uit deze studie bleek dat wanneer de huidige trend zich verder zet, we eerder afstevenen op een opwarming van 3 graden of meer. Onlangs bleek ook dat de CO2 emissies opnieuw een recordwaarde bereikten, na enkele jaren van stabilisatie. De conclusie van dit VN rapport was dan ook duidelijk: er zijn dringend drastische en grootschalige maatregelen nodig om de opwarming tegen te gaan en om te verhinderen dat we de 2 gradengrens gaan overschrijden. Dit laatste zou immers nefaste gevolgen kunnen hebben met betrekking tot de impact op maatschappij en ecosystemen.
Dubbel gevoel
De verwachtingen voor de klimaatconferentie in Katowice, die de afgelopen twee weken plaatsvond, stonden dan ook hoog gespannen. Nu de klimaattop definitief is afgelopen kunnen we de balans opmaken en terugblikken op wat er zoal uit is voortgevloeid. De gevoelens zijn echter dubbel…
Vooruitgang sinds Parijs
Vorige maandag werd aan het einde van de klimaattop een akkoord bereikt over het “rulebook” dat het akkoord van Parijs zal concretiseren. Men heeft nu dus concreet nagedacht over de spelregels die nodig zijn om het akkoord van Parijs in werkelijkheid te kunnen uitvoeren, en heeft nu dus een antwoord geformuleerd op eerder vermelde vragen die onbeantwoord bleven na Parijs 2015. Men had echter ook het doel om de doelstellingen nog ambitieuzer te maken, maar ondanks de zeer lange onderhandelingen, werd er hierover jammer genoeg nog geen consensus bereikt. Dit agendapunt zal verschoven worden naar de volgende top, die volgend jaar zal plaatsvinden in Chili
Niet ambitieus genoeg
Een belangrijke conclusie na de klimaattop in Polen is dus dat het akkoord nog steeds niet ambitieus genoeg is. De reden hiervoor is de voortdurende clash tussen de progressieve partijen en de conservatieve partijen. Tijdens de afgelopen conferentie zagen we een welwillende “ambitious coalition” (met o.m. Europese landen als Frankrijk, Nederland, Duitsland, Zweden, Finland etc.) die voorstander is van strengere en ambitieuzere doelstellingen, met daartegenover een partij “dwarsliggers”. Het hoeft niet te verbazen dat deze dwarsliggers een handvol olielanden zijn (VS, Rusland, Saoedi-Arabië, etc.) die maar al te bang zijn dat ze, onder invloed van strengere maatregelen, hun inkomsten van fossiele brandstoffen zullen zien verdwijnen.
Ook de Belgische autoriteiten stonden jammer genoeg niet aan de progressieve kant, ondanks de welwillendheid van duizenden burgers die onlangs nog massaal op straat kwamen om te pleiten voor een ambitieuzer klimaatbeleid. Deze dwarsliggende landen hebben er echter wel mede voor gezorgd dat er geen akkoord werd bereikt over strengere maatregelen en dat dit agendapunt verschoven wordt naar de volgende top. Zo hebben deze landen het dus makkelijk voor elkaar gespeeld om nog enkele jaren naar eigen goeddunken broeikasgassen te blijven uitstoten…
Uitstelgedrag
De onderhandelingen in Polen liepen ook zeer veel vertraging op om wille van het gebrek aan eensgezindheid. Hierdoor kwamen ook de andere agendapunten in het gedrang. Zo heeft men bijvoorbeeld ook niet verder kunnen onderhandelen over de gemeenschappelijke geldpot van de rijke landen om steun te kunnen bieden aan de ontwikkelingslanden. Ook dit agendapunt werd verschoven naar de volgende klimaattop. Op die manier bleven velen dus op hun honger zitten na de conferentie in Polen. Er was wel progressie, doordat het Parijsakkoord uitvoerbaar is gemaakt, maar de conferentie was ook een gemiste kans om een nog ambitieuzer wereldwijd klimaatbeleid op poten te zetten.
Alle hoop is dus gevestigd op de volgende klimaattop, maar we moeten er ons van bewust worden dat we niet kunnen blijven uitstellen… Hoe langer we concrete en ambitieuze maatregelen blijven uitstellen, hoe minder haalbaar deze zullen zijn… (figuur 1) Het doel is nog steeds om tegen 2030 de uitstoot met 50% te verlagen en tegen het midden van de eeuw te evolueren naar een nul-uitstoot, althans dat is waar de ambitieuze coalitie naartoe wil, conform met de voorschriften van het laatste VN rapport. Als we dit willen bereiken, zal er toch consensus moeten komen.
https://twitter.com/robbie_andrew/status/1070565844307075078
