Deeltjesfysicus en wetenschapscommunicator Margriet van der Heijden schreef de afgelopen jaren de rubriek Ongekend in de Nederlandse krant NRC. Daarin maakte ze korte biografieën van vrouwen die tegen de heersende tijdsgeest in onderzoekers werden in de fysica, chemie of wiskunde.
In dit boek bundelt Van der Heijden een aantal van die portretten, en voorziet ze van een inleiding in de vorm van een essay over het verleden en de toekomst van vrouwen in de natuurwetenschappen. Vrouwen ontwikkelen en ontdekken namelijk al eeuwen baanbrekende dingen, en grijpen dan toch naast Nobelprijzen of zelfs simpelweg naast erkenning voor hun werk. Dat heeft te maken met de ideeën over, en soms ook wetten voor hoe een vrouw zich hoort te gedragen.
Ongekend is een boek waarvan ik zou wensen dat ik het niet nodig had, maar al bij het lezen van het essay kwam ik tot de ontdekking dat ik niets wist. Dat ik meer dan de helft van de vrouwen niet kende, en dat ik niet op de hoogte was van wetgeving die vrouwen nog belemmerde in het hoger onderwijs, zelfs nadat ze officieel toegang hadden tot de universiteiten. Kende je de crisismaatregelen uit de jaren dertig die jobs aan de staat (en dus ook aan de universiteiten) reserveerden voor mannen? Niet alleen in Nederland gebeurde dat, ook in België – ik voelde me geroepen om dat op te zoeken.
Ondertussen studeren aan de Belgische universiteiten waarvan ik cijfers vond ongeveer evenveel vrouwen natuur- of ingenieurswetenschappen dan mannen, in tegenstelling tot in Nederland, zoals Van der Heijden in haar inleiding duidelijk maakt. Maar in de doorstroming naar PhD-, postdoctoraal en docentenniveau is er ook in het zuiden van het taalgebied nog geen sprake van gelijke verdeling.
Als je ook wil weten hoe het al die onbekende vrouwen verging – en dat moet je eigenlijk willen, ter opvulling van de gaten die onderwijs en gangbare communicatie achterlaten in onze kennis van de wetenschapsgeschiedenis – lees dan dit goed geschreven en interessante boek! Zo vermijden we misschien dat er elke tien jaar een update van moet verschijnen.
