Fraudeurs welkom
22 maart 2017 door DDCTientallen wetenschappelijke tijdschriften boden ‘Dr. Fraude’ – een fictieve, ongekwalificeerde wetenschapper – een zitje in de redactionele raad aan.
Zogenoemde ‘predatory journals’ hebben als voornaamste doel wetenschappers geld af te troggelen, in ruil voor een publicatie
Wetenschappers stuurden naar 360 wetenschappelijke tijdschriften een sollicitatie voor een zitje in de redactionele raad, in naam van de ongekwalificeerde Anna O. Szust – wat in het Pools ‘Anna, een fraudeur’ betekent. 48 bladen hapten toe.
Het ene vakblad is het andere niet. Zogenoemde ‘predatory journals’ hebben als voornaamste doel wetenschappers geld af te troggelen, in ruil voor een publicatie. Ze blinken niet uit in transparantie en degelijkheid, en het peer-review proces laat te wensen over – of is onbestaande.
De wetenschappers stuurden de sollicitatie naar 120 vermoedelijke ‘predatory journals’, 120 kwalitatieve Open Access Journals en 120 vakbladen die op basis van hun impactfactor en citaties als toptijdschriften bekend staan. Ze voorzagen Szust van een fictief CV, met onbestaande publicaties, waaruit duidelijk bleek dat ze niet gekwalificeerd was voor een zitje in een redactionele raad.
De redactionele raad speelt voor een vakblad een belangrijke rol. Hij beslist of publicaties worden aanvaard of geweigerd, en door wie ze moeten worden gereviewed. Doorgaans bestaat zo’n raad dan ook uit experts in de discipline waarop het blad zich focust.
Veertig ‘predatory journals’ hapten meteen toe, vaak binnen enkele dagen en zonder verdere navraag naar kwalificaties. Ook acht open-access bladen gingen op het aanbod in. Wel geruststellend: geen enkel topblad bood Szust een functie aan.
Industrie
De wetenschappers vermelden dat het aantal ‘predatory journals’ toeneemt. Het wordt een georganiseerde industrie, die de betrouwbaarheid van wetenschap ondermijnt en open-access bladen een slechte reputatie bezorgd.
Na afloop werden alle bladen ingelicht over het onderzoek. Desondanks zetelt ‘Dr. Fraude’ nog steeds in de redactionele raad van 11 bladen
Het kan voor onderzoekers verleidelijk zijn om op de uitnodiging van zo’n tijdschrift in te gaan, zonder de reputatie te checken. De druk om onderzoek gepubliceerd te krijgen is immers groot. De onderzoekers raden wetenschappers toch aan om meer inspanningen te doen om de betrouwbaarheid van vakbladen te checken.
Na afloop werden alle bladen die hadden toegehapt ingelicht over het onderzoek. Desondanks zetelt ‘Dr. Fraude’ nog steeds in de redactionele raad van 11 bladen.
