Jager-verzamelaars leefden naast landbouwers

De eerste landbouwers kwamen in golven naar Europa en vervingen stelselmatig de oudere jager-verzamelaarsculturen. De twee soorten groepen leefden 2.000 jaar naast elkaar, met weinig bloedvermenging, blijkt uit een grootschalige DNA-studie van oude skeletten in Science.

Wetenschappers hebben het DNA van 364 individuen gesequenced die in Centraal-Europa leefden tussen 5.500 en 1.500 voor Christus. De meeste skeletten komen uit een pas ontdekte grot bij de Duitse stad Hagen. De onderzoekers gingen hun dieet - vis of granen? - na met isotopenonderzoek van de botten, dateerden de fossiele resten met de koolstof-14-methode en analyseerden de erfelijke lijnen met het mitochondriale DNA dat ze uit tanden en botten haalden. Mt-DNA wordt via de moederlijke lijn doorgegeven en is heel stabiel.

Het onderzoeksteam ontdekte dat er sterke verschuivingen waren in DNA-lijnen, die overeenkwamen met de opkomst van nieuwe culturen in Centraal-Europa. De individuen die 7.000 jaar geleden in Europa leefden - stuk voor stuk nog jager-verzamelaars - hadden andere DNA-afstamming dan degenen die er 5.000 jaar geleden leefden. Centraal Europa was dus een dynamische plaats, concluderen de onderzoekers: ‘Van het ontstaan van landbouw tijdens het neolitische tijdperk tot in het bronstijdperk zien we opeenvolgende golven van migratie, en vervangingen van populaties’, zegt Spencer Wells van het Genographic Project. Het jagen en verzamelen doofde als levensstijl pas uit 5.000 jaar geleden, veel later dan verwacht.

Apart

De landbouwers uit het Midden-Oosten die 7.500 jaar geleden de plaatselijke jager-verzamelaars overspoelden, mengden zich nauwelijks. 2.000 jaar leefden ze in de buurt van elkaar, begroeven hun doden soms in dezelfde grot, maar leefden parallel als twee aparte groepen. ‘Waarom ze een sociale barrière in stand hielden, weten we niet’, zegt Ruth Bollongino van Universiteit van Mainz. ‘Misschien wilden ze hun eigen identiteit behouden’. Er waren natuurlijk wel intieme contacten. ‘Vrouwelijke jager-verzamelaars huwden soms met mannen uit de landbouwersgemeenschap, maar er zijn geen genetische sporen gevonden van landbouwersvrouwen in de jager-verzamelaars-gemeenschappen’, zegt Joachim Burger van de Johannes Gutenberg Universiteit. ‘Landbouwersvrouwen zagen mogelijk een leven binnen de jager-verzamelaars als sociale degradatie.’ (rvb)